فه‌رمووده‌ لاواز و بێ بنه‌ماكان

زنجیرەکان /فه‌رمووده‌ لاواز و بێ بنه‌ماكان/

ئاوێنه‌‌ و چه‌ند به‌بیردا هاتنێك:1

زیاتر

2023-04-26

ئایا لە ( فضائل الأعمال) دا كار بە فەرموودەی لاواز دەكرێت؟:2

زیاتر

2021-10-25

ئەم فەرموودە لە رووی سەنەد و واتاوە تەواو نییە!:3

زیاتر

2021-10-25

فەرموودەیەكی بەناوبانگە بەڵام ڕاست نییە:4

فەرموودەیەكی بەناوبانگە بەڵام ڕاست نییەیەكێك لە باوبانگترین ئەو فەرموودانەی مامۆستایانی ئایینی و وتارخوێنان لە سەر مینبەرەكانەوە ئاماژەی پێ دەكەن سەبارەت بە گەورەیی تاوانی ڕیبا و سوو خواردن، بریتییە لەم فەرمودە: ( الرِّبَا ثَلَاثَةٌ وَسَبْعُونَ بَابًا ، أَيْسَرُهَا : مِثْلُ أَنْ يَنْكِحَ الرَّجُلُ أُمَّهُ ..) واتە: ریبا حەفتا و سێ جۆرە، ئاسانترینیان وەكو ئەوەیە كەسێك لە گەڵ دایكی خۆی زینا بكات! ئەم فەرموودە الحاكم لە "المستدرك على الصحيحين" (2/ 43) لە فەرموودەی ابن مسعود دەیگێڕێتەوە، هەروەها زۆر ڕێگەی تریشی هەیە لە موسنەدی ئەحمەد و كتیبی تردا هاتووە.لە ڕاستیدا ئەگەرچی هەندی لە زانایان بە كۆی ڕێگەكانی ئەم فەرموودەیان بەڕاست زانیوە بەڵام ئەوەی كە ڕاست و پەسەندە ئەم فەرموودەیە صحیح نییە بەڵكو مونكەرە وزانایانیش هۆشدارییان دەربارەی داوە، سێ بەڵگەی سەرەكیش لەسەر لاوازی ونادرووستی ئەم فەرموودە هەیە:1- هیچ ڕێگەیەك لە ڕێگەكانی ئەم فەرموودەیە صحیح و بێ كێشە نییە و سەلامەت نییە لە ڕەخنە، تەنانەت لەڕێگەی یەك كەسیشەوە ڕیوایەت نەكراوە كێشەی نەبێت و جێگای متمانە بێت، مەسەلەیەكی وا گەورەش ناكرێت لەسەر فەرموودەی بەو شێوە لاواز بونیات بنرێت، ابن الجوزي لە كتێبی الموضوعات دا دەربارەی ئەم فەرموودەو ڕێگەكانی فەرمویەتی: " لَيْسَ فِي هَذِه الأحاديث شيء صَحِيح" واتە: ئەو فەرموودانە هیچ ڕێگەیەكیان صحیح نییە.عبد الرحمن المعلمي اليماني بە هەمان شێوە دەربارەی وتوویەتی : " والذي يظهر لي أن الخبر لا يصح عن النبي صلى الله عليه وسلم البتة" واتە: ئەوەی بۆم دەركەوتووە ئەو فەرموودە بەهیچ شێوەیەك راست نییە.شێخ أبو إسحاق الحويني لە كتێبی "غوث المكدود" ل (647) بە دوورودرێژی لەسەر ئەو فەرموودە قسەی كردووە وبەوە گەیشتووە كە " أن الحديث لا يمكن نسبته إلى النبي صلى الله عليه وسلم" واتە: ناكرێت ئەو فەرموودە بدرێتە پاڵ پێغەمبەر صلی الله علیه وسلم. هەروەها زۆر زانای تر بە وردەكاریەوە بەرپەرچیان داوەتەوە وەكو عبدالكریم الخضیر و دكتۆرعلي الصياح لە توێژینەوەیەكی تایبەت بەو فەرموودانەوە بەناونیشانی: " أحاديث تعظيم الربا على الزنا ، دراسة نقدية".2- ئەو واتای كە فەرموودەكە لەخۆی گرتووە واتایەكی زۆر نامۆ وشایەنی سەرسوڕمانە! چۆن ئەبێت خواردنی بەشێكی كەم لە ریبا بەرانبەر تاوانیكی وا قێزەون و گەورە بێت كە مرۆڤ لە گەل دایكی خۆیدا زینا بكات! بەڵكو سی وشەش زینا وەكو لە هەندێ ڕیوایەتدا هاتووە! ئەمە لەكاتێكدا لەشەرعدا بەڕوونی باس لە گەورەیی تاوانی زینا كراوە نەخوازەڵا لەگەل دایكیشدا بێت، الله دەربارەی زینا و گەورەیی ئەو تاوانە فەرموویەتی: (وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا ۖ إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا) هەروەها نكۆڵی كردووە لەوەی موسوڵمان توخنی بكەوێت وبەهۆكاری داڕمانی كۆمەڵگای ناساندوە و ئەنجامدەرەكەی ڕووبەڕووی توندترین سزا دەبێتەوە كە تەنانەت دەگاتە بەردبارانكردنیش، ئیتر چۆن دەكرێت و بەچی عەقڵ و نەقڵێك خواردنی درهەمێك ڕیبا لە زینا لەگەل دایكدا گەورەتر بێت؟الإِمام أحمد فەرموویەتی: "ولا أعلم بعد قتل النفس شيئًا أعظم من الزنى" واتە: لەپاش كوشتن شارەزای تاوانیك نیم لە زینا گەورەتر بێت.3- ئەوانەی كە وتوویانە ئەم فەرموودەیە ڕێگەی صحیح ی هەیە وبەهەر حاڵ بەڕاستیان زانیوە، مەبەستیان ئەو ڕێگە بووە كە تایبەتە بە (عبد الله بن سلام ، وكعب الأحبار) بووە كە هەردوكیان جولەكە بوونەو بوونەتە موسوڵمان ئەوەش ئاماژەیەكە بۆ ئەوەی بنچینەی ئەو فەرموودەیە پەیوەندی بەجولەكەوە هەیە، لەوانەیە زانایانی بەنی ئیسڕائیل ئەو قسەیانە كردبێت بۆ ئەوەی جولەكەكان لە سوو خواردن دوور بكەونەوە چونكە ئەوان بەدرێژایی مێژوو بە سوو خواردن ناسراون.بۆیە داوا لە مامۆستایانی ئایینی دەكەم پێش گێڕانەوەی هەر فەرموودەیەك لێكۆڵینەوە بكەن و خۆیان لە فەرموودەی هەڵبەستراو و لاواز و مونكەر بەدوور بگرن، چونكە لەڕاستیدا ئەوان هیچ پاساویكیان نیە لەلای الله بەبەهانەی ترساندنی موسوڵمانان لە تاوان، قسەی بێ بنەما وفەرموودەی هەڵبەستراو بێ بنەمایان بە نرخی فەرموودەی صحیح بۆ بخوێننەوە، لە كاتێكدا جگە لە قورئانی پیرۆز لە صحیح ی سوننەتدا دەیان دەق دەربارەی ئەو بابەتە هەیە كە راست و درووستن وئەتوانن وەكو بەڵگە لەسەر گەورەیی تاوانی ڕیبا و هەر تاوانیكی تر بهێننەوە.بڕوانە: هل درهم الربا أشد من ست وثلاثين زنية؟ الاسلام سؤال وجواب/ محمد صالح المنجد.إحسان برهان الدین22 ربيع الآخر 144119 ديسمبر 2019

زیاتر

2020-03-18

ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ به‌ناوبانگه‌ش ده‌رباره‌ی هیجره‌ت ڕاست نییه‌:5

#فه‌رمووده‌_لاواز_و_بێ_بنه‌ماكان:5 ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ به‌ناوبانگه‌ش ده‌رباره‌ی هیجره‌ت ڕاست نییه‌ یه‌كیك له‌و فه‌رموودانه‌ی له‌ سه‌ری ساڵی كۆچی وباسه‌كانی هیجره‌تدا مامۆستایان ده‌یگێڕنه‌وه‌ و عاتیفه‌ی موسوڵمانانی پێ ئه‌وروژێنن بریتییه‌ له‌‌و فه‌رمووده‌ی باس له‌وه‌ ده‌كات گوایه‌ له‌و كاته‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه وسلم و ئه‌بوبه‌كر له‌ ئه‌شكه‌وته‌كه‌دا بوونه‌ ئه‌بو به‌كر ڕه‌زای الله ی لێبیت كونه‌كانی ناو ئه‌شكه‌وته‌كه‌ی به‌ كراسه‌كه‌ی خۆی داخستووه‌ و هه‌ردوو قاچیشی خستووه‌ته‌ سه‌ر دوو كونی تری ناو ئه‌شكه‌وته‌كه‌ ومارێك دواێتی به‌ قاچیه‌وه‌ و ئه‌ویش ئارامی گرتووه‌و نه‌جووڵاوه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و سلم له‌ خه‌وه‌كه‌ی ئاگای نه‌بێته‌وه‌، ئه‌م فه‌رمووده‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌ خۆی لاوازه‌، وتاربێژان جاری وا هه‌یه‌ شتی تریشی بۆ زیاد ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر كاریگه‌ر بێت. هه‌رله‌و ڕێواته‌ی كه‌ زانایان تضعیف یان كردووه‌ و به‌راستیان نه‌زانیوه‌ ئه‌وه‌ هاتووه‌ كه‌ ئه‌بوبه‌كر رضي الله عنه جاری وا بووه‌ له‌ كاتی ڕێكردندا پێشی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و سلم كه‌وتووه‌ و جاری وا بووه‌ له‌ دوایه‌وه‌ ڕێی كردووه‌ و گوایه‌ كاتێك پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و سلم پێی په‌تی بووه‌ له‌سه‌فه‌ره‌كه‌دا ئه‌بو به‌كر ڕه‌زای الله ی لێبێت ئه‌وی خستوویه‌تی سه‌ر شانی خۆی...له‌ ڕاستیدا هه‌موو ئه‌و قسانه‌ جێگیر نه‌بوونه‌ و صحیح نین و زانا گه‌وره‌كان ڕه‌تیان كردووه‌ته‌وه‌. ئه‌مه‌ش ده‌قی فه‌رووده‌كه‌یه‌ له‌لای البیهقي: (أن أبا بكر جعل يمشي بين يدي رسول الله تارة وخلفه أخرى وعن يمينه وعن شماله, وفيه أنه لما حفيت رجلا رسول الله حمله الصديق على كاهله, وأنه لما دخل الغار سد تلك الأجحرة كلها وبقي منها جحر واحد فألقمه كعبه فجعلت الأفاعي تنهشه ودموعه تسيل، فقال له رسول الله: لا تحزن إن الله معنا.) ابن كثير له‌سه‌ر ئه‌م فه‌رمووده‌ فه‌رموویه‌تی: وفي هذا السياق غرابة ونكارة. ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ (المناوي) له‌ كتێبی (فيض القدير) دا به‌بێ سه‌نه‌د هێناوێتی و, (علاء الدين علي المتقى الهندي) له‌ كتێبی (كنز العمال) باسی كردووه‌ و, به‌ هه‌مان شێوه‌ (السيوطي) له‌ ته‌فسیری (الدر المنثور), و(ابن كثير) له‌ كتێبی (البداية والنهاية) باسیان كردووه‌. له‌ ڕیوایه‌ته‌كه‌ی پێشه‌وا البیهقي له‌ دلائل النبوة (٢/٤٧٦) ده‌یگێڕێته‌وه‌ و كه‌سێك له‌ سه‌نه‌ده‌كه‌یدا هه‌یه‌ به‌ ناوی (عبد الرحمن بن إبراهيم الراسبي) الذهبي له‌ میزان الاعتدال (٢/٥٤٥) به‌ تۆمه‌تباری زانیوه‌ و هه‌روه‌ها كه‌سێكی تری له‌سه‌نه‌كه‌دا هه‌یه‌ به‌ناوی (فرات بن السائب) له‌ لایه‌ن سه‌رانی فه‌رمووده‌ناسانه‌وه‌ وه‌كو النسائي له‌ ( الضعفاء والمتروكين ٤٨٨) به‌ مه‌تروك وه‌سف كراوه‌ وهه‌روه‌ها له‌ لایه‌ن بوخاری به‌ منكر ناسێنراوه‌ و (ابن معين) یش ده‌رباره‌ی فه‌رموویه‌تی:: ليس بشيئ ، له‌لایه‌ن أحمد بن حنبل یش به‌ هه‌مان شێوه‌ به‌ كه‌سێكی متهم ‌ناسراوه‌ وه‌كو له‌ كتێبه‌كانی ( الميزان ٣/٣٤١ ولسان الميزان ٣/٥٠٣) دا هاتووه‌. (محمد صالح المنجد) الله تعالی ڕزگاری بكات ده‌ڵێت: فه‌رمووده‌ زۆرن له‌ فه‌زڵ و چاكه‌ی ئه‌بوبه‌كردا ڕه‌زای الله ی لێبێت، به‌ڵام ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ هه‌ره‌چه‌ند گه‌ڕاوم نه‌متوانیوه‌ سه‌نه‌دێكی ڕاست یان وه‌رگیراوی بۆ بدۆزمه‌وه‌. إحسان برهان الدین 2018-9-14فه‌رمووده‌_لاواز_و_بێ_بنه‌ماكان:5ئه‌م به‌سه‌رهاته‌ به‌ناوبانگه‌ش ده‌رباره‌ی هیجره‌ت ڕاست نییه‌

زیاتر

2018-09-17

ئایا ڕاسته‌ عومه‌ر (رضي الله عنه )به‌ ئاشكرا هیجره‌تی كردووه‌؟:6

فەرموودە_لاوازو_بێ_بنەماكان:6ئایا ڕاسته‌ عومه‌ر (رضي الله عنه )به‌ ئاشكرا هیجره‌تی كردووه‌؟

زیاتر

2018-09-14

فه‌رمووده‌ی (دعوها فإنها مأمورة) صحیح نییه‌!:7

زیاتر

2018-09-13