#وانەكانی_حەج_وعومرە: 1
ئادابەكانی حەج و عومرە

ئەو كەسەی بە نیازە حەج و عومرە بكات، با بزانێت كە خەریكی ئەنجامدانی كارێكی گەورە وبەڕێزە لەلای الله عزوجل، یەكێك لە ئەركەكانی لەو بارەوە ئەوەیە بە جوانترین شێوە ئەو كارە ئەنجام بدات و بە كۆمەڵە ئاكار و ئادابێكی شەرعی خۆی بڕازێنیتەوە.
 لێرەدا  ئەم بابەتە و چەندین بابەتی تری پەیوەست بە حەج و عومرەتان بۆ دەخەمەڕوو، بەگەڕانەوە بۆ چەند سەرچاوەیەك لە كتێبەكانی ئەهلی عیلم لەوانەی جەخت لەسەر بەڵگەكانی كیتاب و سوننەت دەكەنەوە، ئەمەش بەشێكە لەو ئاداب و ئاكارانە:

1- یەكێك لە گرنگترین ئادابەكانی ئەنجامدەری حەج و عومرە ئەوەیە نیەتی لەو كارەیدا تەنها بۆ پەروەردگاری بێت وبیری لەلای هیچ مەبەستێكی تر نەبێت، چونكە لە ئیسلامدا هەموو شتێك بەنیتەوە بەستراوەتەوە، خەڵكانێك حەج و عومرە دەكەن لەوانەیە بۆ سومعە و ناوبانگ و هەڵگرتنی نازناو و نیازو مەبەستی تریان هەبێت، بەڵام موسوڵمانی دڵسۆز بۆ دینەكەی و ئەو كەسەی ترسی  قەبرو قیامەتی خۆی هەبێت، دەبێت تەنها چاوی لە ڕەزامەندی الله بێت وئەوە بكاتە ئامانجی هەرە گەورەی خۆی. پێغەمبەر صلی الله فەرموویەتی: (أنا أغْنَى الشُّركاءِ عنِ الشِّركِ ، مَنْ عمِلَ عملًا أشركَ فيه معِيَ تركتُهُ وشِركَهُ). صحیح مسلم (7475).

2-  كارێكی پێویست وباشە ئەو كەسەی هەڵدەسێت بە ئەنجامدانی حەج و عومرە، لە ڕێگەی جۆراوجۆرە خۆی لە بابەتەكانی ئەو دوو عیبادەتە و بەڵگەكانیان شارەزا بكات، مەسەلەی ئیحرام و تەواف و سەعی و كەفارەتەكان و كارو ئەركەكانی تری حەج و عومرە، زۆر كتێب و نامیلكەی ئاسان هەیە باسی قۆناغ بە قۆناغی حەج دەكات بە خستنەڕووی بەڵگەكانی قورئان و فەرموودە بە ڕوونكردنەوەی ئەهلی عیلم، هەر مەسەلەیەكیش كەسەكە خۆی نەیتوانی لە ڕێگەی خوێندنەوەو گوێگرتن لە زانایان بگاتە دەرەنجام و وەڵامی گونجاو، دەتوانێت پرسیار لە كەسانی زانا و شارەزا بكات لە كاروباری حەج و عومرەدا.

3- هەوڵ بدات هاوڕێتی وهاوسەفەری باش و خاوەن تەقوا و شارەزایی لە دیندا بكات، خۆی بە دوور بگرێت لە هاوڕێتی كەسانی خراپ و جاهیل و ئەوانەی غەیبەت دەكەن و كاتی خۆیان بە قسە وكاری بێ سوود  دەكوژن، پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم فەرموویەتی:  (مَثَلُ الجَلِيسِ الصَّالِحِ والسَّوْءِ، كَحامِلِ المِسْكِ ونافِخِ الكِيرِ، فَحامِلُ المِسْكِ: إمَّا أنْ يُحْذِيَكَ، وإمَّا أنْ تَبْتاعَ منه، وإمَّا أنْ تَجِدَ منه رِيحًا طَيِّبَةً، ونافِخُ الكِيرِ: إمَّا أنْ يُحْرِقَ ثِيابَكَ، وإمَّا أنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً).  البخاری  (5534) ومسلم ( 6692).

4- لە سەفەرەكەیدا ئەوەندە پارەی پێ بێت پێویستی بە خەڵكی نەكەوێت, پێغەمبەر صلى الله عليه و سلم فەرموویەتی : (ومَن يستعفِفْ يُعِفَّهُ اللهُ عزَّ وجَلَّ، ومَن يَصبِرْ يُصبِّرْه اللهُ، وما أُعْطِيَ أحدٌ عطاءً هو خيرٌ وأوسَعُ مِنَ الصَّبرِ).( 1469) مسلم ( 2424) .

5- با لە سەفەركەیدا خاوەن ئاكار و هەڵسوكەوتی جوان بێت و ئازاری كەس نەدات و زمانی پاراو ڕابگرێت لە هەموو قسەیەكی خراپ و لە توڕەبوون و قسەی نابەجێ، چونكە هەموو ئەوانە كاریگەری خراپیان لەسەر عیبادەتەكەی هەیە, ث]پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرموویەتی : ( اتَّقِ اللهَ حيثُما كنتَ ، وأتبِعِ السَّيِّئةَ الحسَنةَ تَمْحُهَا ، وخالِقِ النَّاسَ بخُلُقٍ حَسنٍ) الترمذي (1987) وأحمد (21392).

6- با زۆربەی كاتەكانی لەو سەفەرەیدا زمانی بە یادی الله تعالی تەڕ بێت وخۆی بە زیكر و قورئان خوێندن و قسەی چاك سەرقاڵ بكات، خۆ ئەگەر قسەی باشی پێ نەكرا با زۆربەی كات بێ دەنگ بێت ئەوە بۆ دین و بۆ دونیای باشترە.

7- با هەمیشە بیری لای ئەوە بێت نە بەكردار و نە بە گوفتار ئازاری كەس نەدات پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم فەرموویەتی: (المُسلِمُ مَن سَلِمَ المسلمون مِن لسانه ويده، والمُهاجِرُ مَن هجَرَ ما نهى الله عنه) متفق علیه.