أنور الجندي ...نموونەیەك بۆ بەرەكەتی تەمەن! أنور الجندي نووسەر و بیرمەندێكی گەورەی میسرییە لە ساڵی 1917 لە پارێزگای أسیوط لە صعید ی میسر لە دایكبووە و هەر لە مناڵییەوە قورئانی پیرۆزی لەبەر كردو دواتر قۆناغەكانی خوێندنی تەواو كرد و كۆلێجی كارگێڕی و ئابووری تەواو كرد و زمانی ئینگلیزی بە باشی فێر بوو بۆ ئەوەی بە دواداچوون بۆ ئەو گومانانە بكات كە لە ڕۆژئاوا و لە ڕۆژهەڵاتدا لە دژی ئیسلام دەوروژێنرێت، أنور الجندي بە هۆی نەخۆشی گورچیلەوە لە ساڵی 2002 وەفاتی كردووە، پاش ئەوەی نزیكەی حەفتا ساڵ بەبەردەوامی بە نووسینە ناوازەكانی خزمەتی ئیسلامی كرد . ئەم كەسایەتییە جیاواز لە هەر كەسایەتییەكی تری هاوچەرخ زۆر سادە و خۆنەویست و دونیا نەویست بوو، بە هۆی سەرقاڵ بوونی بە بەرگریكردن لە ئیسلام لە ڕێگەی نووسینەوە هیچ بایەخێكی بە پارە و ماڵی دونیا نەدەدا، ئەمەش لە كاتێكدا بوو كە دەیتوانی لە ڕیگەی كتێبەكانییەوە سوودی مادی زۆری دەست بكەوێت، بەڵام ئەو سوور بوو لەسەر ئەوەی هەرچی كارەكانی هەیە پاداشتەكانی لە پەروەردگاری وەربگرێتەوە، تەنانەت وەسێتی بۆ كچە تاقانەكەشی كرد كە داوای داهاتی كتێبەكانی لە هیچ خانەیەكی بڵاو كردنەوە نەكات لە دوای مردنی باوكی. أنور الجندي تاكو وەفاتی كرد لە ماڵێكی زۆر سادە و فەقیرانەدا ژیا و ڕۆژانە بۆ نوێژەكانی دەڕۆیشت بۆ مزگەوتێكی بچووكی نزیكی ماڵی خۆیان و هەمیشە دەست بە دەستنوێژ بوو و ڕۆژانی جومعە هەر لە بەیانییەوە دەڕۆیشت بۆ مزگەوت و هەروەها لە رۆژانی تری هەفتەدا دەچوو كاروباری ماڵەوەیانی لە بازاڕێكی نزیكی گەڕەكی خۆیان دابین دەكرد و هەندێ جار دەبینرا لە كاتی بێ ئاویدا ئاوی بۆ هەندێ كەسی بەتەمەنی دراوسێكانی دەهێنا. لە هەمو تەمەنیشیدا یەك دەستی كاری دەكرد و دەستەكەی تری توانای هیچ كارێكی نەبوو، بۆ ساڵانێكیش ئەمەی لە دەوروبەری خۆی شاردەوە و كەس پێ نەزانی. شایانی باسیشە تاكو وەفاتی كرد سەیارەی نەبوو و هەر بە پێی و لەریگەی بە كرێگرتنی سەیارە كارەكانی خۆی ڕادەپەڕاند. أنور الجندي جگە لە نوسینی كتێب و وتار چالاكی تری زۆر نەبوو، چونكە نووسین هەموو كاتێكی گرتبوو، بەشداری چەند كۆنگرەیەكی لە چەند وڵاتێك كردووە و بۆ ماوەیەكیش وانەی لە الجامعة الإسلامیة لە المدینة المنورة لە سعودیة وتوەتەوە. أنور الجندي خاوەنی زیاتر لە 350 كتێبی چاپكراوە لە بواری بەرپەرچدانەوەی گومانەكان لە دژی ئیسلام و هەڵماڵینی پەردە لەسەر هزری عەلمانی و فەلسەفەكانی ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوا و باسی مێژوویی و جەختكردنەوەی لەسەر گرنگی جێبەجیكردنی شەریعەت و ناساندنی كەسایەتییە میسرییەكان كە عەلمانیەت و فیكری ڕۆژئاوا لەناو عەرەبدا بڵاو دەكەنەوە وەكو طه حسین و دەیانی تر. هەروەها دە مەوسوعەی گەورەی تری هەیە جگە لەو كتێبانە وەكو : معلمة الاسلام كە پەنجا بەرگە و في دائرة الضوء كە ئەویش پەنجا بەرگە و المنهاج كە دە بەرگە. جگە لەوەی كە لە ساڵی 1960 ڕازیبوو بە وەرگرتنی خەڵاتی دەولەتی میسری بەناوی (جائزة الدولة التقدیریة) دوای ئەوە زۆربەی ئەو خەڵاتە مادی و مەعنەوییانەی كە پێشكەشی دەكرا ڕەتی دەكردەوە و داوای لێبوردنی دەكرد لە وەرگرتنیان، وەكو ڕەتكردنەوەی بۆ بڕوانامەی دوكتۆرای فەخری لە لایەن دو زانكۆی مەغریبی و هیندییەوە، هەروەها لە ساڵی 1996 خەڵاتی نێودەوڵەتی الملك فیصل ی رەتكردەوە كە جگە لەوەی گەورەترین ناودارەكانی دونیا چاویان لە وەرگرتنێتی، پاداشتێكی مادی گەورەشی لەگەڵدایە. حەزی لە چاوپێكەوتنی ئیزگە و تەلەفزیۆنیش نەبوو. كاتێك پرسیاری لێ دەكرا بۆچی ئەو خەڵاتانە ڕەت دەكاتەوە دەیوت من كار بۆ ئەوە دەكەم خەڵاتی گەورە لەلای پەروەردگارم بە دەست بهێنم. یەكێكی تریش لە خەسڵەتەكانی ئەوەبوو ناونیشانی خۆی نەدەنووسی بۆ ئەو گۆڤار و شوێنانەی كە وتاری بۆیان دەنووسی بۆ ئەوەی هیچ بڕە پارەیەكی بۆ نەنێرن، چەندین جاریش وەكو كچەكەی دەگێڕێتەوە پارەی ئەو چاپخانە و خانەی بلاوكردنەوانەی ڕەتدەكردەوە كە لەبری بڵاوكردنەوەی كتێبەكانی بۆیان دەنارد، ئەمەش لە كاتیكێكدا كە ئەو نووسەرێكی مەشهور و ناودار بوو و هەموو خانەیەكی بڵاوكردنەوە بە سوپاسەوە كتێبی بۆ چاپ دەكرد بۆی. یەكێك لەو پرسانەی كە أنور الجندي سەرقاڵ كردبوو و بەشێك لە كتێبەكانی بۆ تەرخان كردبوو وەلاخستن و كارپێنەكردنی شەریعەتی ئیسلام بوو لە میسر و لە وڵاتەكانی تر لەم سەردمەدا ، هەروەها دەرخستنی پلانەكانی ڕۆژئاواو شوێنكەوتووەكانیان لە وڵاتە عەرەبییەكان ئەویش بەشێكی تری گەورە بوو لە بوارەكانی ئیشكردنی و هەمیشە باسی ئەوەشی دەكرد كە ئامانجی گەورەی ئەوان بەتاڵكردنەوەی خوێندن و فێركردنە لە بنەماكانی ئیسلام و ڕەوشت. بواری ئەدەبیش یەكێك بوو لەو بوارانە بایەخی زۆری پێدا، بۆیە لەو بوارەدا دەربارەی كەسە ناودارەكان كتێبی تایبەتی نووسی بە مەبەستی دەرخستنی پلانەكانیان لە دژی ئیسلام لە میسردا بەتایبەتی نووسینەكانی دەربارەی: طه حسين ولطفي السيد وسلامة موسى وجورحي زيدان وتوفیق الحكيم ونجيب محفوظ وكەسانی تر. نموونەی كتێبەكانی لەو بوارەدا : أضواء على الأدب العربي المعاصر، والأدب العربي الحديث في معركة المقاومة والتجمع والحرية، أخطاء المنهج الغربي الوافد، إعادة النظر في كتابات العصريين في ضوء الإسلام، دوو كتێبیشی بە تایبەت لەسەر طه حسین نووسی كە بریتی بوون لە: طه حسين وحياته في ميزان الإسلام، ومحاكمة فكر طه حسين. پەیامی أنور الجندي لە كتێبەكانیدا ئەوە بوو ئیسلام لە پاشكۆیی بۆ هەر ڕێبازو دین و فەلسەفەیەكی تر ڕزگار بكرێت. هەروەها داوای دەكرد هەمو كێشەو گرفتە هاوچەرخەكان لە روناكی شەریعەتی ئیسلامدا چارەسەر بكرێت. لە ڕووی سیاسیشەوە بەردەوام جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە ئیسلام ڕووبەڕووی هێرشێكی ڕق و كینە بووەتەوە لە هێزەكانی ڕۆژئاوا لە زایۆنیزم و ماركسیەت و لیبرالی و عەلمانییەت، هاوكات موسوڵمانان و عەرەبیش لە خەوی بێئاگاییدان و نازانن چ پلانێكیان بۆ دادەڕێژرێت. لە بواری ئەدەبیشدا جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە هێرشێكی توند و بێ وچان بەناوی شیعر و ئەدەبەوە لە دژی ئیسلام ئەنجام دەدرێت و جەختی لەسەر گرنگی هەستكردن بە ئینتیمای ئیسلامی و وابەستەبوون بە تەوحید و بەشەرعی ئیسلامەوە دەكرد لە بواری ئەدەب و لە هەر بوارێكی تردا. بێگومان مەبەستمان لەم ناساندنە ئەوە نییە بڵێین أنور الجندي كەسێكی مەعسوم بوە و هەڵەی نەبووە، مرۆڤ نییە هەلە نەكات بەتایبتی كەسێك كە نووسینی بەو شێوە چڕ و زۆر بووبێت تووشی نەپێكان دەبێت لە هەندێكیدا! بەڵكو تەنها مەبەست لەوە بوو خوێنەران بەو كەڵە پیاوە وەكو بیرمەندێكی ناوازە و جیاواز ئاشنا بكەم و بزانن بەڕاستی كەسێكی زاهید بووە لە دونیا و نموونەی كەسی دڵسۆز بووە بۆ دینەكەی و الله تعالی ش بەرەكەتی خستە ئیش و كارەكانی و دەتوانم بڵێم زۆربەی كتێبەكانی كە ژمارەیان بە سەدانە بە سوودن و كەلێنێكیان لە بواری فیكر و شەرع و مەنهەج و عەقیدەدا پڕ كردووەتەوە و زۆربەی كتێبەكانیشی شایانی ئەوەن وەربگێڕدرێنە سەر زمانی كوردی و هەر زمانێكی تر كە قسەپێكەرانی زمانی عەرەبی نەزانن. تێبینی: * هەندێ لە زانیارییە كەسێتییەكان دەربارەی أنور الجندي بەڕەحمەت بێت لە چاوپێكەوتنێكی كچەكەی وەرمگرتووە وهەروەها چەند سەرچاوەكی تریشم هەبوو بۆ ئەم نوسینەم. إحسان برهان الدین 10 جمادى الآخر 1443 2022-1-13