#وانەكانی_مێژوو: 10 یەكەم وەرچەرخانی گەورە لە مێژووی ئیخواندا هەر لە سەرەتای درووستبوونی كۆمەڵەی (الإخوان المسلمون) لە شاری الإسماعیلیةدا، شێخ حسن البنا وەكو جۆرێك لە بەرجەستە كردن بۆ بنەمای جیهاد لە ئیسلامدا، بەردی بناغەی تیمێكی گەڕۆكی دامەزراند بە ناوی (الجوالة) بەمەبەستی گەشت كردن و چالاكی وەرزشی، دواتریش چەندین تیمی دیكەی هاوشێوەی لە بەشەكانی تری ئیخوان لە قاهیرە و لە شارەكانی تردا درووستكرد، تاكو ژمارەیان لە كۆتایی چلەكاندا گەیشتە حەفتا و پێنج هەزار ئەندام. حسن البنا چەندین ئامانجی دوور و نزیكی لە درووستكردنی ئەو تیمانەدا هەبوو، وەكو ئامانجی پەروەردەیی و ئامادەكردنیان بۆ كاری ستراتیجی و گەورە لە داهاتووی كۆمەلەكەیاندا، مەرجی پەیوەندی كردن بەو تیمانەوە بریتی بوو لەوەی كەسەكە ئەندامی ئیخوان بێت و تەمەنی لە حەڤدە ساڵ كەمتر نەبێت و وابەستە بێت بە هەموو ڕێنماییەكانی ئەو ڕێكخراوە لە وەرگرتنی وانەوەكان و مەشقی سەربازی ، بەردەوامیش خێوەتگە و جێگای مەشق كردنیان هەبوو بۆ پێگەیاندنی ئەندامەكانیان. بەكورتی (جوالة) سوپایەكی ئامادەكراوی گەنجی یەدەكی ئیخوان بوون، ئەگەرچی هەوڵیان دەدا وەكو هێزێكی نیشتیمانی دەربكەون، بۆ نموونە هەندێ جار بە دەنگی بەرز دروشمی بژی پادشا و پشتگیرییان بۆ حكومەت وپادشاكانی میسر لێ دەبیسترا، بەڵام دواجار بە مەترسی دادەنران و بوونە بەهانە و بیانوویەكی باشیش بۆ لێدانی ئەو كۆمەڵە. گرنگی ئەم ڕێكخراوە ئەوە بوو كە قەبارە و توانا و فراوانبوونی كۆمەڵەی ئیخوانی دەردەخست و گوزارشی لە كاریگەری ئەوان زۆریی ژمارەی ئەندام و لایەنگرانیان دەكرد، بەتایبەتی كە ئەوان بە جلی تایبەتەوە ماوەی جارێك خۆنمایشكردنێكی نیمچە سەربازی گەورەی بەرچاویان هەبوو و دواجاریش ئەو كۆمەڵەی بە جۆرێك لە سام و شكۆدا وێنادەكرد كە هەموان لە ناوخۆ و لە دەرەوە بە بێ جیاوازی حیسابیان بۆیان دەكرد، لەوانەش گرنگتر - كە ئەمەیان بوو بە خاڵێكی وەرچەرخانی گەورە لە مێژووی ئیخواندا - ئەوە بوو، ئەندامە تایبەت و جیاواز و بەتواناكانیان لە نێویاندا هەڵدەبژارد بۆ درووستكردنی دەزگایەكی هەواڵگری سەربازی نهێنی تر كە دواتر ناوی لێنرا ڕێكخراوی تایبەت (التنظیم الخاص) بە مەبەستی بەرگری كردن لە فەلەستین كە ئەمەیان پەیوەندی بە هەندێ وتووێژ و ڕاوێژكردنی نێوان حسن البنا و شێخ أمین الحسیني بوو، هەروەها مەبەستێكی سەرەكی تر ئەویش بەرگریكردن بوو لەبەرژەوەندییەكانی ئیخوان و لێدانی نەیارەكانیان بە شێوەیەكی نهێنی لە كاتی پیێویستدا. بە كورتی ئەم دەزگایە كە عبدالرحمن السندي تا كوژرانی حسن البنا بەرپرسی بوو هەڵسان بە كۆمەڵێك چالاكی وكردەی ئەمنی و سەربازی كە دواتر بوونە مایەی دیاری كردنی چارەنووسی كۆمەڵەكەیان، لەوانە: 1 - لەدوای تەواوبوونی جەنگی جیهانی دووەمەوە ئیخوان بە گڕوتینێكی زۆرەوە چوونە ناو بازنەی كاری سیاسەتەوە، لەو دەمەدا أحمد ماهر سەرۆك وەزیرانی میسر بوو و لەسەر دەستی گەنجێك بەناوی محمود العیسوي كوژرا، ئەگەرچی ئەو گەنجە دانی بەوەدانا كە ئەو سەر بە (الحزب الوطني) بوو، بەڵام لە كتێبی (من قتل حسن البنا ص87) دا هاتووە كە سید سابق ی سەركردەی دیاری ئیخوان بە خالد محمد خالد ی وتووە عیسوي سەر بە ڕێكخراوی تایبەتی ئیخوان بووە، دواتریش لە ڕووداوێك كە بە (حادثة الجیب) دەناسرێت بەڵگەنامەیەكی زۆری ئەو دەزگایە دەستی حكومەتی میسری كەوت و بەڵگەی زیاتریش بەدەست كەوت كە عیسەوی سەر بە ئەوان بووە و ئەو ڕوداوە نهێنییەكانی ڕیكخستنی تایبەتی هەمووی ئاشكرا كرد، 2- لە ساڵی 1947 كۆمەڵێك لە ئەندامانی ئیخوان بە هەندێ تۆمەتی پەیوەندیدار بە كارو چالاكیی ئیسلامییەوە لە سەر دەستی دادوەرێكی گەورەی میسر بە ناوی (أحمد الخازندار) حوكمی زیندانی هەتاهەتاییان بۆ دەرچوو، ئەمەش بوو بە مایەی بێزاری نیگەرانی و هەست بە مەغدووری كردنێكی زۆر لە لایەن كۆمەڵەی ئیخوانەوە و لە دانیشتنێكی تایبەتیشدا لە دوای ئەو ڕوداوە، (عبدالرحمن السندي) بەرپرسی دەزگای تایبەتی ئیخوان گوێی لە حسن البنا بوو دەیوت: "ربنا يريحنا من الخازندار وأمثاله" واتە: خوا لە خازندار و هاوشێوەكانی ڕزگارمان بكات. جا هەندێ لە ئەندامانی دەزگاكەش ئەو قسەی بەننا بە ڕێگەپێدان یان هەڵكردنی ڕۆشنایی سەوز بۆ كوشتنی خازندار تیگەیشتن و لە 22ی ئاداری ساڵی 1948 هەڵسان بە كوشتنی ئەو دادوەرە و لەو كاتەشدا حسن البنا لە كەناڵەكانی ڕاگەیاندنەوە ئیدانەی ئەو كارەیانی كرد و بەرائەتی خۆی لە ئەنجامدەرانی كوشتنەكە دەربڕی و وتی چۆن ئەبێت هەر دادوەرێك لە حوكمێكیدا هەڵەیەك بكات و بكوژرێت! بەڵام سەرەڕای حاشا كردنی ڕابەری گشتی لەو كارە و هەموو كاروچالاكییە هاوشێوەكانی تر و دەربڕینی ناڕەزایەتی لەلای مەلیك و حكومەتی میسری بەڵام پزش و بێبەری بوونی بەننا هیچ سوودێكی نەبوو. 3- شایانی باسە حسن البنا بەرپرسیارێتی دەزگای تایبەتی لە پاش عبدالحلیم محمود كە بۆ ماوەیەكی كەم بەرپرسی بوو، بە گەنجێكی ئیخوانی سپارد بەناوی عبدالرحمن السندي كە سەرەڕای ئەوەی نەخۆشی دڵی بوو، بەڵام لە كاروباری سەربازی و ئەمنی و هەواڵگریدا كەسێكی زۆر حەماسی و توندوتۆڵ بوو. بە ئەندام بوون لە ڕێكخستنی تایبەتدا وەكو بەئەندام نەبوو لە كۆمەڵەی ئیخواندا، چونكە ئەو دەزگایە تەنها كەسانی زۆر تایبەت و ئازا و دڵسۆزی بۆ ئیخوان وەردەگرت و بە ئەندام بوون كۆمەڵێك مەرجی هەبوو كە لە سەروویانەوە ئەوە بوو تەواو جێگای متمانە بێت و نهێنی پارێز بێت، ئینجا دەبوو عەهد و پەیمانی لێ بگیرێت، شێوەكەشی وەكو لە زۆربەی ئەو كتێبانەدا باسی ئەو دەزگایە دەكەن هاتووە ئەوە بوو، ئەندامەكە لە ژوورێكی تاریكدا بە ئامادەبوونی عبدالرحمن السندي دەستی بخاتە سەر موسحەفێك كە دەمانچەیەكی لە نزیك دانراوە وسویند بخوات لەسەر ئەوەی كە پێی دەوترێت. سەرەڕای ئەوەش كە عبدالرحمن السندي هەندێ جار لەقسەو فەرمانی ڕابەری گشتی دەردەچوو بەڵام تاكو ساتی وەفاتی بەننا ئەو هەر لەسەر كارەكەی مایەوە و دواتر ئاراستەی بەتەواوی گۆڕا و لە ئیخوان دووركەوتەوە و لە جمال عبدالناصر نزیك بوویەوە، بۆ وردەكاری زیاتر دەربارەی دەزگاكە و سەرۆكەكەی دەتوانیت كتێبی سەركردەكانی ئیخوان تایبەت بەو باسە بخوێنیتەوە وەكو. " النقط فوق الحروف " أحمد عادل كمال، "حقيقة النظام الخاص ودوره في دعوة الإخوان المسلمين" محمود الصباغ. 3- لە پاش ئاشكرابوونی چەندین كردەوەی سەربازی و كوشتن لە دژی ئینگلیزەكان و كوشتنی خازندار و سەرەك وەزیرانیش، لە 8-9-1948 ، محمود فهمي النقراشي كە سەرۆك وەزیرانی میسر بوو بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ئیخوانی ئیمزا كرد و هەموو جۆرە كۆڕو كۆبوونەوەیەكیان لێ قەدەغەكرا و دەست بەسەر مولك و بارەگاو دام و دەزگانیاندا گیرا، بەمەش ئەوان ڕووبەڕووی یەكەم سەختترین كێشەی گەورە بوونەوە و حسن البنا لەم كاتەدا هەموو جۆرە ڕێگەیەكی گرتەبەر بۆ چارەسەركردنی ئەو كێشەیە بەڵام هیچی پێ نەكرا چونكە وەكو دەڵێن كار لە كار ترازا بوو، زۆرێك لە ئەندام و سەركردەكانی ئیخوان دەستگیر كران، بەڵام حسن البنا نەگیرا و بە ئازادی دەسوڕایەوە، بۆیە گومانی نەما كە ئەوە بێ هۆ نییە و هەنگاوی داهاتوویان كوشتنی خۆی دەبێت. 4- لەم سەروبەندەدا - وەكو سەركردەی دیاری ئیخوان یوسف القرضاوي دەڵێت - بارودۆخی میسر بە گشتی و ئیخوان بە تایبەتی وەكو ئەوە بوو تەزووی كارەباری بەركەوتبێت، چونكە شەقامی میسری دەكوڵا و رووداوەكان زۆر پڕ لە مەترسی بوون. لە ڕاستیدا بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی كۆمەڵەی ئیخوان لە پێش مەلیك فاروق و نەقراشی پاشا، خواستی سەفارەتی دەوڵەتە ڕۆژئاواییەكان بوو كە لە 9 /7 / 1948 داواكارییەكیان پێشكەشی سەفارەتی بریطانیا لە قاهیرە كرد و وتیان ژیان و كاروبارمان لە مەترسیدایە و هۆكاریش كۆمەلەی الإخوان المسلمون و داوایان كرد ئەو كێشەیان بۆ چارەسەر بكرێت. بەڵگەنامەكانیش تاكو ئێستا لەوبارەوە ماون بەڵام ئێرە جێگەی خستنەڕوویان نییە. 5- لە 28-9-1948 پاش ئەوەی نەقراشی سەرۆك وەزیرانی میسر كۆمەڵەی ئیخوانی هەڵوەشاندەوە و چالاكییانی بە هەموو شێوەیەك قەدەغەكرد، گەنجێكی سەر بە ڕێكخستنی تایبەتی ئیخوان، بە جلوبەرگی سەربازییەوە كە خۆی وەكو ئەفسەر نیشاندا، توانی بگاتە محمود فهمي النقراشي و بە سێ فیشەك لە دەمانچەكەیەوە بیكوژێت، عبد المجيد أحمد حسن كە ئەندامی ئەو دەزگایەی ئیخوان بوو، دەستگیر كرا و دانی بەوەدانا كە ئەوی لە تۆڵەی هەڵوەشاندنەوەی ئیخواندا كوشتووە، بەمەش هەستیاری و مەترسی بارودۆخەكە گەیشتە چڵەپۆپەی. مەلیك فاروق لە دوای كوژرانی النقراشي داوای لە إبراهیم عبدالهادي كرد وەكو سەرۆك وەزیرانی جێگرەوەی ئەو دەست بەكاربێت و وەزارەتەكەی پێكبهێنێت. 6- حسن البنا دوای ئەو ڕووداوە، بەیاننامەیەكی دەركرد بەناونیشانی: (لیسوا إخوانا ولیسوا مسلمین) واتە نە لە برایانن و نە موسوڵمانیشن، گەنجە بكوژەكە بە لەسێدارەدان حوكم درا و هاوكارەكانیشی بە زیندانی هەتاهەتایی. ساڵانێكیش دوای ئەو ڕووداوە هەندێك لە سەركردەكانی ئیخوان وەكو محمود الصباغ لە كتێبی (حقیقة التنظیم الخاص) كوشتنی النقراشي یان بە كردەوەیەكی گیانبەخشكردن بووە لە پیناو خوا. چونكە نەقراشی جگە لە هەڵوەشاندنەوەی ئیخوان فەلەستینیشی ڕادەستی جولەكە كرد و داوای لە نەتەوە یەكگرتووەكان كرد كە سەرپەرشتی ئاگربەستێكی هەمیشەیی لە نێوان میسر و جولەكەدا بكەن، هاوكات نەقراشی ئەوەشی ڕاگەیاند كە میسر دوژمنێكی ناوخۆیی لە جولەكە مەترسیدارتری بۆ دەركەوتووە كە ئەویش ئیخوانە و حكومەتەكەی بەڵگەنامەی زۆری لە ناو ئەو سەیارە جێبەدا دەستكەوتووە سەبارەت بە ڕێكخستنی تایبەتی ئیخوان لەو كێشەی كە دواتر بە (حادثة سیارة الجیب ) ناوبانگی دەركرد. 7- ئێوارەی ڕۆژی 12 ی شوباتی ساڵی 1949 حسن البنا پاش سەردانێكی بۆ كۆمەڵەی لاوانی موسوڵمان (جمعیة الشبان المسلمین) كە پێشتر لە ئیخوان جیابووبوونەوە و لە قاهیرە بارەگایان لە شەقامی الملكة النازلة بوو، حسن البنا لە بارەگاكەیانەوە دابەزی و لەگەڵ زاواكەیدا سواری ئەو سەیارە بوون كە چاوەڕێیانی دەكرد، لەو كاتەدا كەسێكی دەمانچە بەدەست هات و حسن البنا ی دایەبەر دەستڕێژی گوللە، بەڵام وادیار نەبوو برینەكانی كە ژێر باڵی دابوو زۆر سەخت بن، چونكە بە خۆی هەوڵیدا بكەوێتە شوێن ئەو سەیارەی كە بكوژەكە سواری بوو و توانی ژمارەكەشی بنووسێت، دوای ئەوە خۆی هەوڵیدا پەیوەندی بە ئوتومبێلی فریاكەوتنەوە بكاتتەلەفون بۆ نەخۆشخانەش بكات بەڵام بورایەوە و نەیتوانی ژمارەكان لێبدات، كەسێكی تر پەیوەندی كرد و گەیەنرایە نەخۆشخانەی (القصر العیني) وبەڵام بەردەوام حسن البنا خوێن لە برینەكەی دەڕۆیشت، لەوێیش بۆ ماوەیەكی زۆر بەفەرمانی سەرەوە هیچ كەسێك نەچوو بەلایەوە بۆ چارەسەركردنی و ئەویش بەردەوام خوێنی لێ دەڕۆیشت و دوای چوار سعات و نیو بەو حاڵەوە ئیتر گیانی سپارد و وەفاتی كرد. 8- لە سعات یەك ونیوی شەو باوكی حسن البنا كە پیاوێكی بەتەمەن بوو، لە مردنی حەسەنی كوڕی ئاگادار كرایەوە، پێیشی وترا كە تەرمەكەی بەمەرجێك ڕادەستیان دەكەنەوە بە ئەو پەڕی بێ دەنگییەوە بەخاك بسپێردرێت و هیچ ڕێورەسمێكی بۆ ئەنجام نەدرێت، هەروایش بوو، تەرمی حسن البنا لەسەر داواكاری و تكای باوكی سەرەتا هێنرایە ماڵەوە، بەڵام هیچ كەس بۆی نەبوو نزیكی تەرمەكە بكەوێتەوە، جگە لە باوكی كە هەڵسا بە شۆردن و كفنكردنی و هەروەها ئەو ئافرەتانەی ماڵی خۆیان كە تابوتەكەیان بەرەو گۆڕستان هەڵگرت چونكە ڕێگە بە هیچ پیاوێك نەدرا تەرمەكە هەڵبگرێت، كاتێكیش ویستیان لە مزگەوت نوێژی لەسەر بكەن مزگەوتەكە بەتەوای چۆڵ كرابوو، بۆیە تەنها باوكی و ئافرەتەكان نوێژیان لەسەری كرد. جادە و سەرقەبران و تەنانەت گۆڕستانەكەش لە ژێر چاودێرییەكی توندی سەربازەكاندا بوو. ڕێگەش نەدرا پرسەی بۆ دابنرێت و هەركێ هەوڵی سەرەخۆشی لێیان بكردایە دەستگیر دەكرا. 9- ئیخوان جگە لەو بارودۆخە سەخت و ناهەموارەی كە بەهۆی لێكەوتەكانی هەڵوەشاندنی كۆمەڵەكەیانەوە تێیكەوتبوون ، كوژرانی ڕابەری گشتیشی هاتەسەر و ئەم لێدانەیان زۆر سەخت و كاریگەر بوو لەسەریان و دەركەوت بە نەمانی حسن البنا بۆشاییەكی زۆر گەورەیان بۆ درووست بوو كە پڕكردنەوەی زۆر ئەستەم بوو ، چونكە هەموو كەسایەتییەكانی ناو كۆمەڵەكە وابەستەی كەسایەتی ڕابەری گشتی بوون و بە مردنی بێ دەسەڵاتی و لاوازی خۆیانیان بۆ دەركەوت، هەندێكیش ئەوە بە جۆرێك لە لاوازی لە حسن البنا دەبینن كە نەیتوانی كۆمەڵە سەركردەیەكی بەهێز بۆ ڕۆژێكی وا ئامادە بكات. 10- لەم كاتانەدا حوكمی مەلیك فاروق یش تەواو لە كۆتایی و ڕوخانەوە نزیك دەبوویەوە ودڕەندەیەكی تری لەوان زیاتر دوژمنی ئیسلام و تینوو بە خوێنی موسوڵمان لە بۆسەدا بوو ئەویش جمال عبدالناصر بوو، كە ئیخوان لەسەرەتاوە پێی هەڵخەڵەتان و لە ئاستێكی بەرز لە شۆڕشەكەیدا بەشدارییان كرد و لە 23-7-1952 كۆمەڵە ئەفسەرێك كە بریتی بوون لە محمد نجیب و جمال عبدالناصر و چەند ئەفسەرێكی تری باڵا كە ئیخوانیشان تێدا بوو، توانییان حوكمی پادشایی لە میسر بە ئاسانی بڕوخێنن و سەردەمێكی نوێ لە حوكمڕانی میسردا دەست پێ بكات كە بە شێوەیەك لە شێوەكان تاكو ئێستا بەردەوامی هەیە. 11- حسن البنا لە 12 شباط 1949 بە پیلانی حكومەتەكەی إبراهیم عبدالهادي كوژرا، بەڵام جەماعەتەكەی لە بۆشاییەكی سەركردایەتیدا بوون بەبێ ڕابەر تاكو 17 تشرینی یەكەمی 1951 كە ئەو كات وتیان لە حسن البنا خۆی بیستراوە وتوویەتی ئەگەر شتێكم بەسەرهات بچن بۆ لای حسن الهضیبي با ئەو جێگەم بگرێتەوە، الهضیبي دادوەر بوو بە پلەی ڕاوێژكار لە (محكمة النقض ) لە قاهیرە و لە ساڵی 1942 لە ڕێگەی پەیوەندی كەسێتی لەگەڵ حسن البنا ئیخوانی ناسیبوو، بەڵام سەركردەكانی تر ئەویان نەدەناسی، سەرەتا ڕازی نەبوو و بۆ ماوەی شەش مانگ بە نهێنی ڕابەر ی گشتی ئیخوان بوو و دوای ئەوە دیسان ویستی واز بهێنیت و داوای كرد كەسێكی تر بۆ ئەو ئەركە هەڵبژێرن، بەڵام نوێنەری ئیخوانی هەموو شارەكان چوونە لای و تكایان لێ كرد و ئەویش قبوڵی كرد و دەست لە كاركێشانەوەی لە دادگا پێشكەش كرد و وازی لە ئیشی دادوەری هێنا و لە كاتێكی زۆر هەستیار و پڕ لە مەترسیدا ڕابەرایەتی كۆمەڵەی ئیخوانی لە ئەستۆ گرت. كە هەوڵ ئەدەین قۆناغی ئەویش بە پوختی باس بكەین. بە كوژرانی حسن البنا كۆتایی بە قۆناغێك لە ئیش و كارو كاروانی ئەو جەماعەتە هات كە چەندە خاڵی هاوبەشی لەگەڵ قۆناغەكانی دوای خۆیدا هەبوو، دوو ئەوەندە خاڵی ناكۆك و جیاوازی هەمەجۆریشی لە گەڵیاندا هەبوو. قۆناغەكانی كۆمەڵەی الإخوان المسلمین بە پێی ڕابەری گشتی كۆمەڵەكە و سەركردە و جۆری ڕووداوەكانی سەردەمی خۆیان دژواری و جیاوازی زۆریان لەگەڵ یەكتردا هەیە، بەڵام ئەوەی سەیرو سەرنجڕاكێشە ئەوەیە، سەرەڕای ئەو هەموو ئارام گرتن و قوربانیدان وبەرگەگرتنەیان بەرانبەر ئەوانەی كە بە هەموو جۆرێك ستەمیان لێ دەكردن ودەیكەن، سەرەڕای ژمارەی زۆر و توانای دارایی باشیان تاكە كاریگەری و ورەبەرزییەك كە تێیاندا درووستی كرد سەبری زیاتر و بەرگەگرتنی زیاتر بوو لەبەردەم داپڵۆسینی بكوژەكان و قامچی جەللادەكانیان، هەرگیز لە دوای سەردەمی بەننا ئیدی جارێكی تر بیریان لەوە نەكردەوە بەرگری لە خۆیان بكەن و ڕووبەڕووی هیچ ستەمكارێك ببنەوە ئەگەر ژمارەیان بگاتە ملیۆنانیش ، هەر ئەمەش بوو بە هۆكاری ئەوەی ئیخوان ببێتەكارگەیەك بۆ درووست كردنی دەیان جەماعەت و حیزب و ڕەوتی ئیسلامی كە هەمووی لە ئەنجامی جیابوونەوە لە فیكرو بیركردنەوەی ئەوان هاتنە گۆڕەپانی جیهانی و بە هەمان شێوەیەش ئەوە بوو بە هۆكاری جیابوونەوەی سید قطب و دەیان و سەدان لە سەركردەكانی خۆیان كە داوای بەردەوام بوون دەكەن لە ڕێكردن لەسەر ڕێبازی ڕابەری گشتی یەكەمیان. (ئەگەر هەل بڕەخسێت- إن شاء الله - ئەم باسە درێژەی دەبێت). إحسان برهان الدین 13 رجب 1443 202-2-14