جێگاكانی ده‌ست به‌رزكردنه‌وه‌ له‌ ناو نوێژدا
سوننه‌ت وایه‌ نوێژخوێن له‌ چوار جێگه‌ی نوێژه‌كانیدا هه‌ردوو ده‌ستی به‌رز بكاته‌وه‌ :
1- له‌ گه‌ڵ یه‌كه‌م (الله أكبر) دا كه‌ ته‌كبیره‌ی ئیحرامی پێ ده‌وتریت له‌ سه‌ره‌تای نوێژدا.
2- كاتێك كه‌ نوێژخوێن ده‌چێته‌ ركوع و (الله أكبر) ده‌كات سوننه‌ته‌ هه‌ردوو ده‌ستی به‌رز ده‌كاته‌وه‌.
3- كه‌ له‌ ڕكوع به‌رز ده‌بێته‌وه‌و ده‌ڵێت (سمع الله لمن حمده) له‌و كاته‌شدا سوننه‌ت وایه‌ هه‌ردوو ده‌ستی به‌رز بكاته‌وه‌.
4- كاتێك له‌ ڕكاتی دووه‌م بۆ سێیه‌م هه‌لده‌سێت له‌ كاتی هه‌ڵسانه‌وه‌كه‌ی دیسان هه‌ردوو ده‌ستی به‌رز ده‌كاته‌وه‌ ( ئه‌م حاڵه‌ته‌یان تایبه‌ته‌ به‌و نوێژانه‌ی كه‌ دوو (تشهد) ی تێدایه‌ وه‌كو نوێژی نیوه‌ڕۆ و عه‌سرو مەغریب و عیشا).
به‌ڵگه‌یش له‌سه‌ر ئه‌م ده‌تست به‌رز كردنه‌وانه‌ ئه‌م فه‌رمووده‌یه‌: (عن ابن عمر رضي الله عنهما عن النبي صلى الله علية وسلم أنه كان : إذا دخل في الصلاة ، كبر ورفع يديه ، وإذا ركع رفع يديه ، وإذا قال : سمع الله لمن حمده رفع يديه ، وإذا قام من الركعتين رفع يديه) . رواه البخاري 2/222 وأبو داود1/197 .
ده‌ست به‌رز كردنه‌وه‌ له‌و چوار جێگه‌یه‌ سوننه‌ته‌ و هه‌رگیز نه‌زانراوه‌ كه‌سێك له‌ هاوه‌ڵان رضي الله عنهم ده‌ستیان به‌رز نه‌كردبێته‌وه‌ وه‌كو بوخاری له‌ (جزء رفع الیدین) دا باسی كردووه‌. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له‌ كۆمه‌ڵێك له‌ زانایانه‌وه‌ له‌ كۆن و نوێدا هاتووه‌ كه‌ نكۆڵییان له‌ ده‌ست به‌رز كردنه‌وه‌ كردووه‌ جگه‌ له‌ ته‌كبیره‌ی ئیحرام نه‌بێت، به‌ڵام ئه‌و فه‌رموودانه‌ی كه‌ پشتیان پێ به‌ستووه‌ لاوازن و سه‌نه‌دیان صحیح نییه‌.
به‌ڵام ده‌ست به‌رزكردنه‌وه‌ له‌ كاتی سجود وڕۆیشتن بۆ سجود جێگیر نه‌بووه‌، پێشه‌وا بوخاری له‌ (جزء رفع الیدین) دا فه‌رموویه‌تی: (ولا یرفع یدیه فی شیء من صلاته وهو قاعد) واته‌: پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و سلم ده‌ستی به‌رز نه‌ده‌كرده‌وه‌ له‌ نوێژه‌كانیدا له‌ كاتی دانیشتندا.
سه‌باره‌ت به‌ شێوازی ده‌ستبه‌رزكردنه‌وه‌كه‌ش له‌ فه‌رمووده‌ی صحیح دا هاتووه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و سلم له‌و جێگانه‌ باسمان كرد هه‌ردوو ده‌ستی تاكو به‌رانبه‌ر گوێی یان تاكو ئاستی شانی به‌رز ده‌كرده‌وه‌ : (أنَّ رَسولَ اللهِ صلَّى اللهُ عليه وسلَّم كان إذا كبَّرَ رفَعَ يديه حتى يحاذِيَ بهما أذُنَيه، وإذا ركعَ رفَعَ يَدَيه حتى يحاذِيَ بهما أُذُنَيه، وإذا رفَعَ رأسَه مِنَ الرُّكوعِ فقال: سَمِعَ اللهُ لِمَن حَمِدَه، فعَلَ مثلَ ذلك) البخاري (737) مسلم (391). هه‌روه‌ها له‌ فه‌رمووده‌ی أبي حمید الساعدي رضي الله عنه: (كان رسولُ الله صلَّى اللهُ عليه وسلَّم إذا قام إلى الصَّلاةِ اعتَدَل قائمًا ورفَعَ يديه حتَّى يحاذيَ بهما مَنْكِبَيْهِ، ثم يكبِّرُ، فإذا أراد أن يركَعَ رفَعَ يدَيْهِ حتَّى يحاذيَ بهما مَنْكِبَيْهِ، ثم قال: اللهُ أكبَرُ، وركَع...)
بڕوانه‌:
- صفة صلاة النبي صلی الله علیه و سلم/ عید العزیز الطریفي.
- زاد المعاد/ ابن القیم، 2/ 215.
- الاسلام سؤال وجواب/ محمد صالح المنجد.
- الدرر السنیة / الموسوعة الفقهیة.
إحسان برهان الدین
25 شوّال 1440
28/6/2019