#وەڵامی_پرسیارەكانتان: 52 ئایا قورئان شیفایە یان هۆكاری شیفایە؟ استاذ سلام عليكم پرسيارەك:- قوران ( بحد ذاته ) شافية يان سەبەبی شیفايە ؟ وەڵام: وعلیكم السلام ورحمة الله وبركاته. الله تعالی لە قورئاندا فەرموویەتی: (وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا [الإسراء:82]. واتە وەكو لە تەفسیری سەعدی دا هاتووە: قورئان شیفایە بەڵام بۆ ئیمانداران و ئەوانەی كە باوەڕیان بە ئایەتەكانی هەیە و كردەوەی پێ دەكەن، نەك بۆ هەموو كەسێك! بەڵام ئەوانەی كە باوەڕیان پێی نییە، یان بە گومانن لەوەی كە رەحمەت و شیفا بێت، یان كاری پێ ناكەن، ئەوە لە جیاتی ئەوەی ببێتە شیفا و ڕەحمەت بۆیان، دەبێتە زیان و بەڵگە لە دژیان. لە قورئانیشدا زۆر ئایەتی تر هەیە لەم بارەوە، بۆ نموونە: {يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ قَدْ جَآءَتْكُم مَّوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَشِفَآءٌ لِّمَا فِى ٱلصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ} [يونس: 57]. بەڵام ئایا ئەم ڕەحمەت و شیفایە تەنها بۆ نەخۆشی و ناخۆشی مەعنەوی و ئەوەیە كە زانایان بە (أمراض القلوب) دەربڕینی لێ دەكەن وەكو شیرك و تاوان و نیفاق؟ یان بۆ نەخۆشی جەستەییش هەر شیفایە وەكو سەرێشە و ئازاری جومگەكان و نەخۆشییەكانی تر بە گشتی؟ سەرەتا نكۆڵی لەوە ناكرێت كە بۆچونێك لەلای هەندێ لە زانایان هەیە و دواتر ئاماژەی پێ دەكەین بریتیە لەوەی شیفای قورئان بۆ لایەنی مەعنەوییە نەك بۆ نەخۆشیە جەستەییەكانی وەكو تا و ئازاری ئەندامەكان و نەخۆشییە قورس و سووكەكان، چونكە پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم خۆی فێری كردووین كە لە هەر نەحۆشیەك خۆمان چارەسەر بكەین بە مەرجێك چارەسەرەكە لە ڕووی شەرعییەوە حەڵاڵ و ڕێگە پێدراو بێت، لەگەڵ كۆمەڵێك بەڵگە و قسەی تردا كە لەم بارەوە دەیهێننەوە. هەندێ لە زانایانی هاوچەرخ - وەكو عبد الرحمن بن ناصر البراك - فەرموویانە: ئەم ئایەتانە زیاتر نەخۆشییەكانی شیرك و كوفر و نیفاق و ئاكارە ناشیرینەكان دەگرێتەوە، وەكو حەسوودی و فێڵ و..هتد، بەڵام ئەمە بەو واتایە نایەت كە ڕەحمەت و شیفا نەبێت بۆ ئەو نەخۆشییانەی كە تووشی ئەندامەكان و لاشەی مرۆڤ دەبن وەكو سەرێشە و ئازاری ئەندامەكانی تری مرۆڤ، بەڵگەش لەسەر ئەوە فەرموودەكانی پێغەمبەرە صلی الله علیه و سلم، بۆ نموونە: "لا رقية إلا من عين أو حُمَة" (رواه البخاري: 5705، ومسلم: 220). لەم فەرموودەدا دەبینین پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم بۆ چاو و حەسوودی و هەروەها بۆ تا ، ڕێگەی ڕوقیەمان پێ نیشان دەدات، بێگومان كە قورئانیش ڕوقیەیە واتە بۆ بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی لەش كە نەخۆشییەكی جەستەییە دەبێت و بە سوودە، هەروەها بۆ نەخۆشییەكانی تریش، بەڵام بەڵگەی فەرموودەمان نییە كە بڵێیت قورئان شیفایەكی حەتمی بێت بۆ هەموو نەخۆشییەك لەو نەخۆشییانەی كە تووشی ئەندامەكانی جەستەی ئەبن، بۆ نموونە شێرپەنجە هەندی لە زانایان دەڵێن بەڵگەمان لەبەر دەست نییە سوودی هەیە بۆی یان نا، چونكە نەخۆشییەكان ئیتر شێرپەنجە و هەر نەخۆشییەكی تر، تووشی هەموو كەسێكی خراپەكار و چاكەكار دەبن، بەڵام ئەو نەخۆشییانە بۆ كەسی موسوڵمان - نەك بۆ كەسانی تر - دەبێتە هۆكاری كەفارەت و هەلوەرینی گوناه وتاوان، وەكو لە فەرموودەی صحیح دا هاتووە: (عَجَبًا لأَمْرِ المُؤْمِنِ، إنَّ أمْرَهُ كُلَّهُ خَيْرٌ، وليسَ ذاكَ لأَحَدٍ إلَّا لِلْمُؤْمِنِ، إنْ أصابَتْهُ سَرَّاءُ شَكَرَ، فَكانَ خَيْرًا له، وإنْ أصابَتْهُ ضَرَّاءُ، صَبَرَ فَكانَ خَيْرًا له) مسلم/ 2999. ئەوەش دەچیتە باسی ئەوەی كە پێی دەوترێت العلاج بالقران، وەكو ئەوەی قورئان بخوێنرێت بەسەر سینگی نەخۆشەكەدا یان بە سەر دەست و سەرو قاچیدا، بۆ نموونە سوڕەتی الفاتحة، آیة الكرسي، المعوذتین، دەخوێنرێن و فوو بەو جێگەیەدا دەكرێت و دەستی دەخرێتە سەر لە گەڵ خویندنەكەدا هەندێ جار. جگە لەوەش دەتوانرێت دوعایشی لەگەڵدا بۆ بكرێت، بۆ نموونە: (اللهم أذهب البأس رب الناس واشف أنت الشافي لا شفاء إلا شفاؤك، شفاء لا يغادر سقماً). یان: (بسم الله أرقيك من كل شيء يؤذيك، ومن شر كل نفس وعين كل حاسد، الله يشفيك بسم الله أرقيك). لێرەشدا شایانی باسە بوترێت، ڕوقیەی شەرعی بە سێ مەرج درووستە: 1 -بە ئایەت بێت یان بە ناوو سیفەتەكانی الله تعالی، یان بە دوعایەكی مأثور بێت لە پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم. 2 - شيخ الإسلام ابن تيمية فەرمویەتی پێویستە ڕوقیەكە بەزمانی عەرەبی بێت و واتاكەی ناڕوون نەبێت، مەگەر وەكو حاڵەتێكی زەرورەت كەسەكە هیچ عەرەبی نەزانێت ئەگینا ئەسڵ ئەوەیە ڕوقیە بە مأثور بێت و بە زمانی عەرەبیش بێت. 3 -پێویستە ئەو كەسەی ڕوقیە دەكات یان ڕوقیەی بۆ دەكرێت باوەڕی وا بێت كە ڕوقیەكە خۆی بۆ خۆی هیچ سوودێكی نییە بەڵكو الله تعالی خۆی تەقدیری دەكات و دەیكات بە هۆكار. هەروەها دەبێت دوبارە ئەوە بڵێینەوە كە قورئانی پیرۆز بە پلەی یەكەم شیفاو رەحمەتە بۆ نەخۆشییەكانی دڵ، وەكو كوفرو شیرك و نەفامی و تاوانەكان ، زانایانیش لەم بارەوە خیلاف لە نێوانیاندا هەیە و وەكو الشوكانی فەرموویەتی: ( واختلف أهل العلم في معنى كونه شفاء على قولين :- الأول : أنه شفاء للقلوب بزوال الجهل عنها وذهاب الريب وكشف الغطاء عن الأمور الدالة على الله. والقول الثاني : أنه شفاء من الأمراض الظاهرة بالرقي والتعوذ ونحو ذلك ولا مانع من حمل الشفاء على المعنيين من باب عموم المجاز ، أو من باب حمل المشترك على معنييه ) ( فتح القدير – 3 / 253 ). واتە زانایان ڕاجیایی لە نێوانیاندا هەیە و لەسەر ئەم پرسە دوو قەولیان هەیە، یەكەم: ئەوەیە كە قورئان شیفایە بۆ دڵەكان لە جەهل و گومان. قەولی دووەمیش ئەویە بۆ هەردوو دەردە مەعنەوی و جەستەییەكان هەر شیفایە. ابن القیم فەرموویەتی “وكان علاجه صلى الله عليه وسلم للمرض ثلاثة أنواع: أحدها: بالأدوية الطبيعية، والثاني: بالأدوية الإلهية، والثالث: بالمركب من الأمرين. واتە: پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم بە سێ شێوە چارەسەری نەخۆشی دەكرد: یەكێكیان بە دەرمانی سروشتی و دووەمیان بە دەرمانی ئیلاهی، واتە بە ئایەت و بە دوعا، سێیەمیان بە ئاوێتە كردنی ئەو دوو شێوازەی یەكەم و دووەم پێكەوە. لەم بارەوە مەسەلەیەكی تریش هەیە شایانی ئاماژە پێكردنە ئەویش ئەوەیە هەندێك لە خەڵكی نەفعی و لەوانەی دۆخی دلەڕاوكێ و ئازاری بیمارەكانیان بە دەست نەخۆشییەكانیانەوە كردووەتە بیانوو و ئەو دۆخە ناخۆش و هەستیارەی ئەوانیان قۆستووەتەوە دەچن بەبێ هیچ بەڵگەیەكی شەرعی یان زانستێكی پزیشكی، بە ئارەزووی خۆیان نەخۆشی دەستنیشان دەكەن و عیلاج و چارەسەریشی بۆ دەنووسن، بە شێوەیەكی رەها، بەڵگەكانی واقیع پێمان دەڵێن، بە بەهانەی ئەنجامدانی ڕوقیەی شەرعییەوە سەدان و هەزاران كەس خەریكی پارە كۆكردنەوەن لە خەڵكێك كە بە دەستی نەخۆشی جەستەیی و دەروونییەوە دەناڵێن و گۆڕەپانەكە خەڵكانێكی بازرگانی لێ پەیدابووە لەسەر ئازار و نەخۆشی و ژانی خەلكی خۆیان دەوڵەمەند دەكەن. ئەڵبەتە بە پێچەوانەشەوە كەسانێكی زۆریش هەن لەم بوارەدا خەڵكی شارەزا و بەڕێزن و بەو شێوە نین كە باسمان كرد و مەبەستیان خێرو چاكەیە لەگەل خەڵكیدا. بۆیە دەگەڕێنیەوە سەر ئەسڵی پرسیارەكە و دەڵێین: قورئانی پیرۆز خۆی شیفایە لەبەر ئەو ئایەتانەی کە باس لەوە دەکەن ڕەحمەت و شیفایە، هەروەها هۆکاریشە بۆ شیفا ، لەبەر ئەوەی قورئانی پیرۆز بە پلەی یەكەم ئەو نەخۆشییانەی كە تووشی دڵی موسوڵمان دەبن لە جەهل و لە شیرك و لە كوفر و كاریگەری تاوانەكان چارەسەر دەكات و شیفایە بۆیان، بەڵام لەبەر ئەوەی كە واتای ئایەتەكان ڕەهایە و نەبەستراونەتەوە بە جۆرێك نەخۆشی دیاریكراوەوە،هەروەها لەبەر ئەوەی پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم ڕێگای دەوادەرمان وەرگرتن و چارەسەری پزیشكی بۆ ئوممەتەكەی داناوە و خۆیشی كردوویەتی، بۆیە بەڵێ قورئان شیفایە بەو شێوەی كە زانایان باسیان كردووە. بەڵام پێویستە ئەوە بزانرێت هیچ روقییەیەك نابێت بەسەربەخۆیی تەماشای بكرێت، بەڵكو پێویستە ئەوە بزانرێت كە هیچ ڕوقیەیەك بە بێ ئیرادە و ڕێگەدانی الله تعالی كاریگەری نییە و سوودی نابێت، واتە قورئانیش كە وەكو ڕوقیە بەكاری دەهێنین نابێت باوەڕمان وابێت بەدەر لە ویست و ئیرادەی الله تعالی سوودی هەیە، بەڵكو دەبێت ئەو دوو مەسەلە ببەسترێن بە یەكترەوە. هەندێ لە بۆچوونی ئەو زانایانەی كە فەرموویانە قورئان بۆ هەردوو جۆرە نەخۆشییەكە شیفایە: 1- ابن القيم - رحمه الله - فەرموویەتی : ( فقد تضمن هذا الحديث حصول شفاء هذا اللديغ بقراءة الفاتحة عليه فأغنته عن الدواء وربما بلغت من شفائه ما لم يبلغه الدواء ) ( مدارج السالكين - 1 / 67 ). واتە ئاماژەی ئەو فەرموودەی ڕونە كە سوەڕەتی الفاتحة وەكو چارەسەر بەكارهاتووە بۆ پێوەدانی مار بە مرۆڤێكەوە. 2- ابن كثير – رحمه الله - فەرموویەتی: ( وقد ورد أن أمير المؤمنين عمر – رضي الله عنه – كان يرقى ويحصن بالفاتحة وقد سمّاها رسول الله صلى الله عليه وسلم " بالرَّاقية والشَّافية" ) ( تفسير القرآن العظيم – تفسير سورة الفاتحة ). واتە عمر بن الخاطاب رضي الله عنه بە سوڕەتی الفاتحة ڕوقیەی دەركرد. 3- النووي بەڕەحمەت بێت فەرمویەتی : ( ومقصوده أنه يستحب وضع يده على موضع الألم ، ويأتي بالدعاء المذكور والله أعلم ) ( صحيح مسلم بشرح النووي – 13 ، 14 ، 15 / 357 ). واتە بە پیی ئەو فەرموودەەیە ئەو كەسەی كە روقیەكە دەكات دەستی دەخاتە سەر ئازارەكە و دوعاكە دەخویێیتەوە. 4- البغوي - رحمه الله - فەرموویەتی: " تجوز الرقية بذكر الله سبحانه وتعالى في جميع الأوجاع " ) ( فتح الباري - 12 / 162 ). واتە ڕوقیە بۆ هەموو ئازارەكان دەشێت بكرێت. 6- ابن القيم - رحمه الله - فەرموویەتی : ( فالقرآن هو الشفاء التام من جميع الأدواء القلبية والبدنية ، وأدواء الدنيا والآخرة ، وما كل أحد يؤهل ولا يوفق للاستشفاء به ، وإذا أحسن العليل التداوي به ، ووضعه على دائه بصدق وإيمان ، وقبول تام ، واعتقاد جازم ، واستيفاء شروطه ، لم يقاومه الداء أبدا ، وكيف تقاوم الأدواء كلام رب الأرض والسماء الذي لو نزل على الجبال لصدعها أو على الأرض لقطعها ، فما من مرض من أمراض القلوب والأبدان إلا وفي القرآن سبيل الدلالة على دوائه وسببه والحمية منه لمن رزقه الله فهما في كتابه ، قال تعالى : ( أَوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَى عَلَيْهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَرَحْمَةً وَذِكْرَى لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ) ( سورة العنكبوت - الآية 51 ) فمن لم يشفه القرآن فلا شفاه الله ، ومن لم يكفه القرآن فلا كفاه الله ) ( الطب النبوي - 352 ). كورتەی قسەكانی ئەوەیە كە ئایەتەكانی قورئان وەكو ڕوقیە دەكرێت بۆ هەموو ئازار و نەخۆشییەك بۆ كەسێك كە باوەڕی پی هەبێت بەكار بیت و سوودیشی هەیە. بەڵام وەكو هەندێ لە زانایان فەرموویانە شیفاكەی بۆ نەخۆشییەكان بۆ هەموو كەسێك نییە بەڕەهایی و بەڵگەیەكیشمان نییە كە هیچ سورەتێك بۆ نەخۆشییەكی دیاری كراو تایبەت بكرێت، بەڵام بە شێوەیەكی گشتی كەسانی ئیماندار بە قورئان و ئەوانەی كار بە حوكمەكانی دەكەن بۆی هەیە وەكو ڕوقیە سوود لە ئایەتەكان بۆ هەموو جۆرە نەخۆشییەكی دەروونی و جەستەیی وەربگرن، بێ ئەوەی بتوانین بەدڵنیاییەوە بڵێین بۆ نموونە خوێندنەوەی قورئانی پیرۆز بۆ نەخۆشییەكی دیاری كراوی وەكو شێرپەنجە یان هەندێ نەخۆشی تر چارەسەرە، هاوكات بە دەقی شەرعیش لە ئیسلامدا ڕێنمایی كراوین بۆ وەرگرتنی چارەسەری پزیشكی و هیچ ڕێگرێكی شەرعیش نییە لەبەردەم بەكارهێنانی هەردوو چارەسەرەكەدا پێكەوە و لەیەك كاتدا.