#وانەكانی_حەج_وعومرە:9
سەرتاشین وقژكورت كردنەوە

1- لە پاش ئەنجامدانی حەوت جار تەوافكردن بە دەوری كەعبەدا و بەجێهێنانی دوو ڕكات نوێژ لەناو مزگەوتی حەڕام ودووبارە دەستهێنان بەبەردە ڕەشەكەدا ئەگەر كەسەكە توانی بە ئاسانی پێی بگات، هەروەها بەدوای ئەوەدا حەوت جار سەعی كردن لە نێوان سەفا و مەڕوادا بەو شێوازەی لە باسی رابردوودا ڕوونمان كردەوە، ئینجا ئەوە دەمێنێت ئەو كەسەی لە ئیحرامدایە  یان سەری بتاشێت، یان قژی كورت بكاتەوە كە (حلق و تقصیر) ی پێ دەورتێت و هەردوكیان درووستن.

2- قژ تاشین یان كورت كردنەوەی تایبەتە تەنها بە قژی سەر، تاشینی هیچ موویەكی تر لە جەستەی مرۆڤدا ئەو واجبەی پێ جێبەجێ نابێت، الله تعالی لە قورئاندا فەرموویەتی: (مُحَلِّقِينَ رُءُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ) الفتح 27.  هەروەها فەرموویەتی: (وَلَا تَحْلِقُوا رُءُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ) البقرة 196.

3- بە تاشینی قژی سەر یان كورتكردنەوەی لە دوای تەواو كردنی تەواف و سەعی كردنی نێوان (الصفا و المروة) ئیتر ئەوەی لە شەرعدا (تحلل) پێی دەوترێت كە بریتییە لەو قەدەغەكراواوانەی پێشتر باسمان كرد، ئیتر  هەمووی جارێكی تر دەبێتە حەڵاڵ و ڕێگەپێدراو.

4- بڕی ئەو قژەی پێویستە لەسەر لاببرێت بۆ ئەوەی واجبەكە جێبەجێ ببێت لە نێوان زانایاندا  جێگای خیلافە ، هەندێك لە زانایان پێیان وایە ئەو واجبە بە لابردنی سێ تاڵە موو جێبەجێ دەبێت، هەندێكیش دەڵێن نیوەی یان زۆربەی قژی بتاشرێت یان كورتی بكاتەوە باشترە، ئەوەی كە بەدواداچوونم بۆ كردووە لە قسەی زانایاندا، باشتر وایە ئەگەر كەسەكە قژی كورت كردەوە بەشێوەیەكی گشتگیر بێت و لە هەموو لایەكەوە لێی بگرێت، نەك تەنها لەلایەكی دیاری كراو.
ئینجا ئایەتی: (لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ) الفتح: ٢٧. ئاماژەی ئەوەی لێ وەردەگیرێت كە تاشین و كورتكردنەوە گشتگیر بێت و تەنها لەبەشێكی سەردا نەبێت.

5- خیلاف لە نێوان زانایاندا نییە لەسەر ئەوەی سەرتاشین لە كورتكردنەوەی باشترە، لەبەر ئەوەی جێگیر بووە كە پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم وەكو سوننەتی كرداری سەری خۆی تاشیوەو فەرموویەتی لەمنەوە فێری كردارەكانی حەج كردن ببن، هەروەها لە فەموودەی صحیح دا هاتووە كە سێ جار دوعای بۆ ئەوانە كردووە كە سەریان تاشیوە و یەك جار دوعای بۆ ئەوانە كردووە كە قژی سەریان كورت كردووەتەوە.

6- (حلق) واتە سەرتاشین تایبەتە تەنها بە پیاوانەوە و ئافرەتان ناگرێتەوە، بەڵام كورتكردنەوە بۆ ژنان و بۆ پیاوانە. لەگەڵ تێبینی ئەوەی كە  ئافرەت لەچەند لایەكی سەری بەقەد نوكە پەنجەیەك دەبڕێت وبەوە واجبەكەی لەسەر لادەچێت.

7- ئەگەر كەسێك كەچەڵ بێت، یان پێشتر سەری بە گوێزان تاشی بێت و هیچ قژی پێوە نەبێت، بەشێك لە زانایان دەفەرموون هەر دەبێت موسی پێدا بهێنێت بۆ ئەوەی واجبەكەی لەسەر لابچێت لەبەر ئەوەی سەرتاشین عیبادەتێكە بە نەبوونی قژ دەگوێزرێتەوە بۆ پێست، هەندێكیش لە زانایان دەلێن نەخێر پێویست بەوە ناكات، چونكە كاتێك كەسەكە قژی نەبێت ئیتر ئەو واجبەی لەسەر لاچووە و بەكارهێنانی موس بۆ لابردنی قژە، جا كە قژ نەبوو ئیتر پێویست ناكات لە بنچینەوە موس  بەكار بهێنرێت.

8- جومهوری زانایان لەسەر ئەوەن كە سوننەت وایە لەكاتی تاشین یان كورتكردنەوەی قژی سەر لەلای ڕاستەوە دەست پێ بكات و ئینجا بچێتە سەر لابردنی مووی لای چەپی سەری ، لەبەر ئەوەی دەست پێ كردن بەلای ڕاست لە هەموو كارێكی خێرو چاكەدا سوننەتە  و كارێك باشە.

9- هەڵەیە كەسێك نیوەی سەری بتاشێت و نیوەی بۆ عومرەیەكی تر یان بۆ سەرتاشینی حەج بهێڵێتەوە، بەڵكو وەكو وتمان دەبێت لە هەموو  لایەكی سەری بگرێت.

10- هەڵەیە كەسێك دوای ئەوەی سەعیەكەی تەواو كرد بەبانەی نەبوونی دەلاك، سەرتاشینەكەی دوا بخات بۆ دوای گەرانەوە بۆ جێگای مانەوەی لە مەككە و (تحلل) بكات، بەڵكو دەبێت سەرەتا قژی سەری بتاشێت یان كورتی بكاتەوە ودوای ئەوە جلی ئیحرام دابكەنێت، وەكو لە فەرموودەكەی بوخاریدا هاتووە: (فليقصر ثم ليحلل).

11- هەڵەیە و ئەسڵی نییە لەشەرعدا كەسێك لە كاتی سەرتاشین یان كورت كردنەوەدا ڕوو لە قیبلە بكات و وابزانێت وا باشترە و خێری زۆرترە.

12- هەڵەیە و كارێكی ناشەرعییە ئافرەت لە كاتی كورتكردنەوەی قژیدا كەسانی نامەحرەم قژی ببینن، بەڵكو دەبێت لە جیگایەكدا بێت هیچ كەسێكی نامەحرەم نەیبینێت.

13- هەڵەیە و كارێكی بێ بنەمای شەرعییە كەسێك وابزانێت ئەوەی لە ئیحرامدا بێت بۆی نییە سەری كەسێكی تر بتاشێت كە ئەویش لە ئیحرامدایە، بەڵكو ئەوە كارێكی درووستە و لە ڕووی شەرعەوە هیچ عەیبێكی نییە.