العربیة
/وانەكانی حەج و عومڕە/
كۆتایی هێنان بە گەشتی پیرۆزی حەج وعومرە
: 331
2024-05-28

#وانەكانی_حەج_وعومرە:16
كۆتایی هێنان بە گەشتی پیرۆزی حەج وعومرە

لە پاش ئەنجامدانی ئەو چوار ئەركەی كە لە ڕۆژی یەكەمی جەژندا ئەنجام ئەدرێت كە بریتی بوون لە (الرمي - النحر - الحلق - الطواف) وهەندێ لە زانایان لە وشەی (رنحط) كۆیان كردووەتەوە بۆ ئەوەی لە بیر نەچێت، ئەو چوار ئەركەش بریتیبوون لە فڕەدانی بەردەكانی عەقەبەی گەورە وهەروەها سەربڕینی قوربانی و سەرتاشین یان كورتكردنەوەی وتەوافی (الإفاضة) وسەعیەكەی، ئیتر كارەكاتی حەجردن بەرەو كۆتایی دەروات وبە كورتی دەربارەی دەڵێین:

1- جیاوازی تەوافی (الإفاضة) لەگەڵ تەوافی عومرە و سەرەتای هاتن بۆ مەككە چییە؟
چەند جیاوازییەكیان هەیە لەوانەیە توافی الإفاضة لە دوای تحلل دەكرێت واتە پێویستی بە پۆشینی جلی ئیحرام نییە و بە جلی ئاساییەوە دەكرێت، هەروەها پێویستی بە خێرا ڕێكردن(الرمل) و پێویستی بە (اضطباع) یش نییە، واتە شانی ڕاستی لە كاتی تەوافكردندا دەرناخات.

2- ئایا ئەكرێت تەوافی (الإفاضة) لەگەل تەوافی ماڵئاواییدا بكرێن بەیەك تەواف؟
بەلێ ئەگەر هۆكاری هەبێت ئەو كەسە دەتوانێت هەردوو تەوافەكە بكات بەیەك تەواف لە كاتی بە جێهێشتنی مەككەدا، واتە ئەوە بكات بە كۆتا كاری لە حەجەكەیدا.

3- حاجیان لە ڕۆژانی التشریق واتە لە دووەم وسێیەم و چوارەم  ڕۆژی جەژندا چ ئەركێكیان لەسەرە؟
لە یانزەی مانگی (ذي الحجة )دا كە دەكاتە دووەم ڕۆژی جەژن حاجیان ئەركی فڕەدانی بەردەكانی هەرسێ جەمرەكانی عەقەبەی بچووك و ناوەند و گەورەیان هەیە، كاتەكەش لە دوای كاتی زەوال وكاتی نویژی نیوەڕۆوە دەست پێ دەكات وتاكو خۆرئاوایی ئەو ڕۆژەو بۆ كەسێكیش نەتوانێت یان لەبەر قەرەباڵغی زۆر درووستە تاكو فەجری ڕۆژی دوایی دوای بخات، بۆ رۆژانی دوانزەو سیانزەش بەهەمان شێوە دەبێت.

4- شێوازی فڕەدانی بەردەكانی جەمرەكانی عەقەبەی بچووك و ناوەراست وگەورە لە ڕۆژانی (التشریق) دا   چۆن ئەبێ؟
وەكو پێشتریش باسمان كردووە لە دوای نیوەڕۆوە دەست پێ دەكرێت نەك پێش ئەو كاتە، لە جەمرە بچووكەكەوە دەست پێ دەكات بە تێگرتنی حەوت بەردی بچووك و دوای ئەوە دەتوانێت لە قەرەباڵغی خەڵكی دوور بكەوێتەوەو دەست بكات بە دوعا كردن، هاوەڵان هەندێ جار ئەوەندی خوێندنەوەی  سوەڕەتی (البقرة) بخوێنرێت دەوەستان ودوعایان دكرد.
 دوای ئەوە كەسەكە دەچێت بۆ فڕەدانی جەمرەی ناوەڕاست و بەهەمان شێوە حەوت بەردی بچووكی تێدەگرێت و دیسان دوعا دەكات.
 دوای ئەوە دەچێت بۆ جەمرەی عەقەبەی گەورەو بە هەمان شێوە بەحەوت بەردی بچووك بەردیان تێدەگرێت بەڵام ئەم جارەیان بۆ دوعا كردن ڕاناوەستێت. 
ئەگەر كەسەكە بیەوێت لە سێیەم ڕۆژی جەژندا كارەكانی حەجی تەواو بێت ئەم كردارە لە دووەم ڕۆژ و سێیەم ڕۆژ دووبارە دەكاتەوە ڕۆژی بیست و یەك بەرد لەو پەیكەرانە دەگرێت بەو شێوازە كە هەمووی 42 بەرد دەكات لەگەڵ حەوت بەردی ڕۆژی یەكەمدا بۆ (جمرة العقبةالكبری) هەموو دەكاتە 49 بەرد، ئەگەریش پەلەی نەبێت بۆ سێیەم ڕۆژانی (التشریق) بمێنێتەوە واتە چوارەم ڕۆژی جەژن ئەوا لە چوارەم ڕۆژی جەژندا بەهەمان شێواز 21 بەردی تر لە هەرسێ پەیكەرەكە دەگرێت و بەو شێوە كۆی بەردەكان دەكاتە 70 بەرد.

5- ئەو كەسەی كە (متعجل) بێت بۆ ئەوەی ئایەتی ( فَمَن تَعَجَّلَ في يَوْمَيْنِ فَلا إثْمَ عَلَيْهِ) لەسەر جێبەجێ ببێت و بیەوێت لە سێیەم ڕۆژی جەژندا هەموو كارێكی حەجەكەی تەواو كردبێت دەبێت كەی لە مینا دەربچێت؟
ئەگەر (متعجل) بێت دەبێت دووەم ڕۆژانی التشریق كە دەكاتە سێیەم ڕۆژانی جەژن پیش خۆرئاوابوون بەردەكانی فڕەدابێت ومینای بەجێ هێشتبێت، ئەگینا ئەگەر ئێوارەی بەسەردا بێت و هێشتا لە مینا بێت بابەردكانیشی پێشتر فڕەدابێت هەر دەبێت بۆ ڕۆژی دوای ئەوەش بمێنیتەوە، ئەگەر نا سەربڕینی حەیوانێكی دەكەوێتە سەر.

6-  تەوافی (الوداع) ماڵئاوایی كەی دەكرێت ؟

تەوافی ماڵئاوایی پێویستە كۆتا كاری حاجیان بێت لە مەككە، بۆ نموونە ئەگەر نیازی بازاڕ كردن و هەر ئیشێكی تری هەبێت نابێت بیخاتە پێش ئەو تەوافە، بەڵكو دەبێت پێش ئەوە بیكات، واتە كاتێك هیچ كارێكی لەمەككە نەماوەو بەرەو ماڵ و وڵاتی خۆی بەڕێدەكەوێت ئەو كاتە تەوافەكە دەكات، پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم وەكو لە سەحیحی موسلیمدا هاتووە فەرمویەتی: (لا ينفرن أحد حتى يكون آخر عهده بالبيت).

6- تەوافی (الوداع) بە شێوازێك ئەنجام ئەدرێت؟
تەوافی ا(لوداع) حەوت شەوتە، واتە حەوت جار بەدەروی كەعبەدا دەسوڕێتەوە،  لە بەردەڕەشەكەوە دەست پێ دەكات و هەر لەوێیش تەواو دەبێت، بەبێ جلی ئیحرام ئەنجام ئەدرێت لەبەر ئەوەی لەیەكەم ڕۆژی جەژنەوە لە دوای فڕەدانی بەردەكانی (جمرة العقبة الكبری) كەسەكە (تحلل) بچووكی كردووە و لە دوای تەوافی (لإفاضة)ش (تحلل) ی گەورەی كردووە، بۆیە پێویست ناكات جارێكی تر ئیحرام ببەستێتەوە ولە دوای تەواو بوونی تەوافەكە دوو ڕكات نوێژ لەناو حەرەمدا دەكات و ئیتر دەردەچێت.

7- ئایا بۆ تەوافی ماڵئاوایی پێویستە سەعی نێوان سەفا و مەڕوایش بكرێت؟
نەخیر پێویستی بە سەعیكردنی نێوان (الصفا و المروة) نییە بەڵكو تەنها حەوت جار بەدەوری كەعبەدا دەسوڕێتەوە وتەواو.

8- حوكمی كەسێك چییە مەككە بەجێ بهێڵێت بەبێ ئەوەی تەوافی ماڵئاوایی (الوداع) بكات؟
هەركێ مەككە بەجێ بهێڵێت لە بۆچوونی زۆربەی زانایاندا واجبێكی بەجێ هێشتووە پێویستە ئاژەڵێك سەربڕێت، بەڵام ئەگەر عوزرێكی هەبێت بۆ نموونە لەبەر هەر هۆكارێك بێت ڕێگە نەدرێت بچێتە ناو حەرەم بۆ ئەنجامدانی ئەو تەوافە ئەوا هیچی لەسەر نییە.

9- ئافرەتێك پێش ئەنجامدانی تەوافی (الإفاضة) ودەرچوون لە مەككە وگەڕانەوەی بۆ ماڵ و وڵاتی خۆی تووشی سوڕی مانگانەبوو چی بكات لەو حاڵەتەدا؟
ئەگەر توانای مانەوەی هەبێت تاكو كاتی پاك بوونەوەی و كێشە بۆ سەفەرەكەی درووست نەبێت باشترە بمێنێتەوە، بەڵام ئەگەر بۆی نەكرا  كە زۆر جاریش مانەوە لە زۆر ڕوەوە كارێكی قورسە فەتوای زانایان لەسەر ئەوەیە بەو حاڵەی خۆیەوە خۆی پاك ڕادەگرێت و تەواف دەكات و هیچ گوناهێكیشی ناگات و هیچ كەفارەتێكیشی ناكەوێتەسەر .