#وانەكانی_حەج_وعومرە:10
كردارەكانی (یوم الترویة) بە پرسیار و وەڵام

ڕۆژی تەڕویە ڕۆژی هەشتەمی مانگی زیلحیججەیە وبە شێوەیەكی گشتی موسوڵمانان ئیحرام بۆ حەج ئەنجام دەدەن و ڕوو لە مینا دەكەن، كردارەكانی ئەم ڕۆژە لە ڕۆشنایی قسەی زانایاندا بە شێوەی پرسیار و وەڵام و بە پوختی وبەبێ شیكردنەوەی بەڵگەكان دەخەینەڕوو:

1- مینا دەكەوێتە كوێی شاری مەككەوە؟
(منی) ناوچەیەكە دەكەوێتە ڕۆژهەڵاتی مەككە وكەوتووەتە سەر ڕێگای نێوان مەككە و عەرەفە و حەوت كیلۆمەتر لە مەككەوە دوورە، دۆڵێكە كەتووەتە نێوان چەند شاخێك لە لای باكور و باشوری مینا.

2- بۆچی ڕۆژی هەشتی مانگی ذي الحجة بە (یوم الترویة) ناونراوە؟
لەبەر ئەوەی كاتی خۆی حاجیان لەو ڕۆژەوە لە مەككە  ئاویان لەگەڵ خۆیان هەڵدەگرت و ڕوویان دەكردە مینا وەكو خۆ ئامادە كردن بۆ ڕاوەستانی ڕۆژی عەرەفە بۆ ئەوەی بۆ خواردن و پێویستییەكانی تریان بەكاری بهێنن.

3- دەستپێكردنی كردارەكانی ڕۆژی تەڕویە چۆنە؟
لە ڕۆژی (الترویة)دا ئەو كەسەی كە نیەتی حەجی هەیە و پێشتر عومرەی كردووە و پۆشاكی عومرەی لابردووە و (تحلل)ی كردووە، جارێكی تر لەم ڕۆژەدا خۆی پاك و خاوێن دەكاتەوەو غوسڵ دكات و خۆی بۆنخۆش دەكات جلی ئیحرام دەپۆشێت كە بریتییە لە دوو پارچە بۆ بەشی خوارەوە كە پێی دەوترێت (إزار) وبۆ بەشی سەرەوەی جەستە كە پێی دەوترێت (رداء)، باشتریش وایە پێش نیوەڕۆ بەڕێبكەوێت چونكە پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم نوێژی نیوەڕۆی لەوێ كرد. ئەشتوانێت دوای نیوەڕۆ بەرێبكەوێت.

4- ئایا ڕۆیشتن بۆ (منی) لە ڕۆژی هەشتەمی ذي الحجةدا واجبە؟
ڕۆیشتن بۆ مینا لە ڕۆژی هەشتی مانگی ذي الحجةدا كە دەكاتە دوو ڕۆژ پێش جەژنی قوربان سوننەتە و واجب نییە، واتە ئەگەر كەسێك نەیتوانی لە مینادا بمێنیتەوە بە وتەی هەموو زانایان هیچ كەفارەتێكی ناكەوێتەسەر وحەجەكەی درووستە و تەواوە، بەڵام ئەگەر بۆی بكرێت و لەو ڕۆژەدا بڕواتە مینا و شەوەكەی لەوێ بمێنێتەوە تاكو دوای نوێژی بەیانی ئەوەیان باشترە.

5- جیاوازی  نێوان ئەو كەسەی حەجی (تمتع) دەكات لەگەڵ ئەوانەی حەجی(إفراد) و(قران) دەكەن چییە لەم ڕۆژەدا؟
 ئەو كەسەی نیەتی حەجی (تمتع)ی هێناوە واتە سەرەتا عومرە دەكات و تاكو ڕۆژی تەرویە (تحلل) دەكات، لە ڕۆژی هەشتەمی مانگی ذي الحجةدا ئیحرام دەكات و ڕوو لە مینا دەكات یان ڕاستەوخۆ دەڕوات بۆ عەرەفات ، بەڵام ئەوانەی كە بە ئیفرادو قیران نیەتی حەجیان هێناوە هەر لەسەر ئیحرامی خۆیان دەمێننەوە ولە هەنگاوەكانی حەجدا بەردەوام دەبن.

6- تەلبیە كردن لە كەی دەست پێ دەكات و كەی تەواو دەبێت؟
لەم ڕۆژەوە دەست بەتەلبیە كردن دەكرێت واتە وتنی (لبیك الله اللهم لبیك) بەدەنگێكی بەرز وبەگوێرەی توانا بەردەوام دەبێت تاكو ڕۆژی جەژن.

7- ئایا نوێژەكان لە ڕۆژی (الترویة)دا لە مینا جەمع دەكرێت؟
 نوێژەكان لە مینا لەم ڕۆژەدا جەمع ناكرێن، بەڵام نویژە چوارییەكان بۆ دوو ڕكات كورت دەكرێتەوە، سوننەت وایە لە مینا نویژەكانی نیوەڕۆ و عەسر و مەغریب و عیشا و بەیانی بكرێت پێش ئەوەی بەرەوە عەرەفات بەڕێ بكەون.

8- لە فەرموودەكەی جابیردا لە سەحیحی موسلیم كە لە جێگەیەكی تردا بە شیكراوەیی شەرحمان كردووە، ئەوە هاتووە كە سوننەت وایە دوای نوێژی بەیانی لە رۆژی نۆی ذي الحجة بمێننەوە تاكو كاتی خۆرهەڵاتن و ئینجا بەرەو عەرەفات بكەونەڕێ.

9- ئایا پێویست دەكات لە ڕۆژی هەشتی ذي الحجة (یوم الترویة) ئیحرام لە مزگەوتی حەڕامەوە بكرێت؟
نەخێر ئەوە یەكێكە لەو هەڵانە كە زۆر كەس تێی دەكەون وا دەزانن ئیحرامی حەج دەبێت لە مزگەوتی حەرامەوە بكرێت، لە ڕاستیشدا سوننەت وایە وبڵگەی ڕاست و درووستی لەسەرە هەركەسێك ئیحرام لە جێگەی خۆیەوە بكات، ئەگەر لە ئوتێلە لە ئوتێلەكەی خۆیەوە ئیحرام بكات، یان لە هەر جێگەیەكی ترە لەو جیگەیەوە ئیحرام دەكات.

10- ئایا حەجی ئەو كەسە درووستە كە لە ڕۆژی هەشتی ذي الحجة (یوم الترویة) نەچێت بۆ مینا بەڵكو لە جێگەی خۆی بمێنێتەوە تاكو ڕۆژی نۆی ذي الحجة واتە لە ڕۆژی عەرەفە لە مەككەوە ئیحرام بكات بەرەو عەرەفە بەرێبكەوێت؟
زانایان دەفەرموون: بەڵێ حەجەكەی درووستە وهیچ كەفارەتێكی لەسەر ئەوە ناكەوێتەسەر ، بەڵام ئەگەر بتوانێت ئەوە چاكتر و خێری زۆرترە كە لە رۆژی هەشتی ذي الحجة نوێژەكانی نیوەڕۆ و عەسر و مەغریب و عیشا و فەجر هەمووی لە مینا بكات و دوای خۆر هەڵاتن لەوێوە بەرەو عەرەفات بەڕێبكەوێت، بەڵام ئەگەر وای نەكرد وڕاستەوخۆ لە مەككەوە بەرەو عەرەفات بەڕێكەوت حەجەكەی درووستە و هیچ عەیبێكی نییە.

11-ئایا درووستە بە هەمان جلی ئیحرامی عومەركەتەوە ئیحرامی حەج بكەیت؟
هەڵەیەك هەیە لەلای هەندێك لە موسوڵمانان كە وا دەزانن نابێت بەهەمان جلی ئیحرامی عومرەكەوە ئیحرامی حەج بكرێت ئەوەش هەڵەیە، تەنانەت ئەگەر پۆشاكی ئیحرامەكە نەشواتیش هەر درووستە جارێكی تر بیپۆشێتەوە ، بەڵام بێگومان تاكو خاوێنتر بێت باشترە.

12- ئایا لە كاتی ئیحرام بەستن بۆ حەج پێویستە شانی ڕاست دەربخریت و (اضطباع) بكرێت؟
نەخێر ئەوە یەكێكە لەو هەڵانەی هەندێك لە موسوڵمانان ئەنجامی ئەدەن، چونكە (اضطباع) واتە دەرخستنی شانی ڕاست لە پۆشاكی ئیحرامەكەوە ئەوە تایبەتە بە تەوافی هاتنی یەكەم جار بۆ مەككە كە (طواف القدوم)ی پێ دەوترێت.

13- ئایا ئافرەت داوای لێكراوە بۆ ئیحرامی حەج ڕەنگێكی دیاری كراو بپۆشێت بۆ ئیحرام؟
نەخێر ئەوە هەڵەیە وابزانرێت ئافرەت پێویستە ڕەنگێكی دیاری كراو بۆ ئیحرامی حەج كردن بپۆشێت، بۆ نموونە ڕەنگی سپی یان سەوز بێت، بەڵكو بە جلی ئاسایی خۆیەوە ئیحرام دەكات و لە ڕووی شەرعەوە داوای لێ نەكراوە هیچ جلێكی تایبەت بۆ ئیحرام بپۆشێت.