#وانەكانی_حەج_وعومرە:8
سەعیكردنی نێوان سەفاومەڕوا بە پرسیارو وەڵام

سەعیكردنی نێوان سەفا و مەڕوا شەعیرەیەكی هەرە مەزنی حەجە و ڕوكنێكە لە ڕوكنەكانی حەج و عومرە، نەكردنیشی بە هیچ پڕ ناكرێتەوە، نە بەسەربڕینی ئاژەڵ ونەبەهیچی تر، الله عزوجل دەربارەی فەرموویەتی: (إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ ۖ فَمَنْ حَجَّ ٱلْبَيْتَ أَوِ ٱعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا ۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ) البقرة:158. لێرەدا وكو ئەوەی لەم زجیرەدا ویستوومانە كارەكانی حەج وعومرە بە ڕوونی و بەئاسانی بخەینەڕوو، بە شێوەی پرسیار و وەڵام چەند باس و مەسەلەیەكی شەرعی گرنگ دەربارەی ئەم شەعیرە مەزنە باس دەكەین:

یەكەم:  سەفا ومروە لە كوێیە؟

لە ڕووی مێژوویی و جوگرافییەوە (الصفا والمروة) بریتین لە دوو كێوی بچووك، یان دوو تەپۆلكە لە مەككە، لە نزیكی كەعبە لەلای ڕۆژهەڵاتەوە، كاتی خۆی هاجەری دایكی ئیسماعیل علیه السلام لە نێوانیاندا ڕێی دەكرد و سەردەكەوتە سەریان بەدوای ڕزق وڕۆزی بۆ كوڕەكەی دەگەڕا.

دووەم :  ئايا درووستە بەدەر لە كاتی حەج و عومرە وەكو تطوع ئەو عیبادەتە ئەنجام بدرێت؟
سەعی كردنی نێوان سەفا ومەڕوا تەنها لە كاتەكانی حەج و عومرەدا دەبێت و درووست نییە كەسێك بەبێ حەج و عومرە ئەو عیبادەتە ئەنجام بدات، چونكە ئایەتەكەی سوڕەتی البقرة سەعیكردنەكەی بەستووەتە ئەو دوو عیبادەتەوە.

سێیەم:  مەرجەكانی سەعیكردنی شەرعی و وەرگیراو لە نێوان صفا و مروة چین؟

بۆ ئەوەی سەعیكردنەكەت بە پێی شەرع و بەڵگەكان بێت(سەعی كردن واتە پەلە رێكردن) پێویستە پێنج مەرجی تێدا بێت:
1- سەعیەكە بەدوای تەوافێكدا بێت.
2- بریتی بێت لە حەوت جار ڕێكردن لە نێوان سەفاومەڕوادا.
3- لە سەفاوە دەست پێ بكات و لە مەروە تەواو ببێت.
4- ڕێكردنەكەی لەو جێگەیە بێت كە بۆ ڕێكردنی نێوان سەفا ومڕوا دیاری كراوە نەك ئەوەی كە بۆ تەوافكردن دیاری كراوە.
5- پێویستە لە هەموو ئەو مەودایەی نێوان سەفاومەروا لە هەموویدا ڕێبكات و مەرجیش نییە سەربكەوێتە سەر هەر دوو بەرزاییەكە.

چوارەم:  سوننەت و مستحبات ی سەعیكردن نێوان سەفا ومەڕوا چین؟

سوننەت وایە بۆ ئەو كەسەی كە لە نێوان سەفا و مەروادا ڕێ دەكات:
1- دەستنوێژی هەبێت( بەبێ دەستنوێژیش سەعیكردنەكەی هەر درووستە).
2- باشتر وایە كاتێكی زۆر نەكەوێتە نێوان تەواف و سەعیكردنەكە.
- خوێندنەوەی ئایەتی : (إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلْمَرْوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ ۖ فَمَنْ حَجَّ ٱلْبَيْتَ أَوِ ٱعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا ۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ). بۆ یەكەم جار كە بەرەو صفا دەڕوات.
3- سەركەوتنە سەر هەردوو بەرزایی الصفا و المروة سوننەتە و واجب نییە.
4- ڕێكردن بە خێراییەكی زۆر بەگوێرەی توانا لە نێوان هەردوو نیشانە سەوزەكەدا لە نێوان سەفاومڕوا ئەگەر قەرەباڵغی ڕێگر نەبوو.
5- زیكركردن و دوعاوپاڕانەوە لە نێوان شەوتەكانی ڕێكردندا.
6- ڕێكردنەكانی لە نێوان سەفا و مەڕوادا بەدوای یەكدا بن واتە ماوەیەكی زۆری نەكەوێتە بەین. بەڵام ئەگەر بۆ ماوەیەك ماندوو بوو پشوو وەربگرێت، یان بۆ نوێژ قامەت كراو بچێت بۆ نوێژ، ئاساییە نوێژەكەی بكات و دوایی بگەرێتەوە سەعیەكەی تەواو بكاتەوە.
7- ئافرەت بەهیچ شێوەیەك داوای لێ نەكراوە بە خێرایی ڕێبكات لە نێوان سەفاو مەڕوادا بەڵكو بە ڕێكردنێكی ئاسایی ڕێدەكات.

پینجەم:  دەستپێكردنی سەعیكردنی نێوان سەفاومەڕوا چۆن دەبێت؟

لە دوای تەواو كردنی حەوت جار سوڕانەوە بە دەوری كەعبەدا كە لەبەردە ڕەشەكەوە دەست پێ دەكات و هەر لەوێیش تەواو دەبێت، دوو ڕكات نوێژ لە پشت مەقامی إبراهیم یان لە هەر جێگەیەكی ناو حەڕەم دەكات و جارێكی تر ڕوو لە بەردە ڕەشەكە دەكات و ئەگەر توانی دەستی ڕاستی بەسەردا دەهێنێت و نەشیتوانی ڕوو لە جێگای سەعیكردن دەكات و ڕوو لە بەرزایی صفا دەكات و دەڵێت: (إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ) هەروەها دەتوانێت بڵێت: (نبدأ بما بدأ الله به) ئەگەرچی بە پێی ئەو فەرموودەی لە موسلیم و لە النسائي دا هاتووە باسەكە خیلافێك هەڵدەگرێت، بەلام  بوترێت باشترە . ئینجا سەردەكەوێتە سەر كێوی سەفا و ڕوو لە كەعبە دكات و دەست بەرز دەكاتەوە و دوعا دەكات و لە الله دەپاڕێتەوە، ئەوەشی كە جێگیر بووە لە پێغەمبەرەوە صلی الله علیه و سلم لەو جێگەیەدا ئەم دوعایەی دەكرد: (لا إله إلا الله وحده لا شريك له , له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير . لا إله إلا الله وحده أنجز وعده ، ونصر عبده ، وهزم الأحزاب وحده) رواه مسلم (1218). دەتوانرێت ئەو زیكرە سێ جار بوترێتەوە و لە نێوانیاندا دوعا بكرێت و دوای سێیەم جار ئیتر دوعا نەكات وبەرەو مەڕوە دابەزێت.

شەشەم:  شێوازی ژماردنی شەوتەكاتی سەعیكردنی نێوان صفا و مروة چۆنە؟

ڕۆیشتن لە صفا بەرەو مروة شەوتێكە وگەڕانەوەش لە مروة بۆ صفا شەوتێكی ترە، واتە وەكو (طواف) نییە كە لە (حجر الأسود) ەوە بۆ (حجر الأسود) دەكاتە یەك سوڕانەوە، بەڵكو ئەمەیان بۆ نموونە لە صفا و جارێكی تر بگەیتەوە صفا دەكاتە دوو شەوت. بەم شێوە بەردەوام دەبێت تاكو حەوت جار ڕێكردن لە نێوان ئەو دوو بەرزاییەدا تەواو دەكات.

حەوتەم:  ئەگەر كەسێك بەهەڵە لە مەڕوەوە بۆ سەفا دەست پێ بكات لەو حاڵەتەدا ئەو بەشەی هەڵەیە و حیساب ناكرێت، ئەگەر بەو شێوە حەوت شەوتەكە تەواو بكات وەكو ئەوەیە شەش شەوت لە نێوان الصفا و المروة رێی كردبێت و پێویستە جارێكی تر ئەو تەنها شەوتە بگێڕێتەوە.
 بەڵام ئەگەر لەمەككە دەرچوو و گەڕایەوە وڵاتی خۆی شەوتێك و دوانی لەبەر هەر هۆكارێك نەكردبێت دەكرێت لەسەر فەتوای ئەو زانایانە ئیش بكات كە دەڵێن گرنگ ئەوە زۆرترینی شەوتەكانی كردبێت و سەعیەكەی تەواوە إن شاء الله.

هەشتەم:  چین ئەو هەڵانەی كە  پێویستە موسوڵمانان لەو جێگەیەدا خۆیانی لێ بپارێزن؟

بەهۆی نەشارەزایی باش لە زانستە شەرعییەكان و وردنەبوونەوە لەوەی كە سوننەتە و لەوەی كە لەشەرعدا ئەسلی نییە، موسوڵمانان دەكەونە كۆمەڵێك هەڵەی شەرعی لە كاتی ئەنجامدانی شەعیرەی سەعیكردنی نێوان صفا و مروة، لەوانە:
1- هەڵەیە هەموو جارێك كە سەركەوتیتە سەر سەفا و مەڕوا دەستت بەرز بكەیتەوە و ئاماژەی پێ بكەیت وەكو چۆن لە تەوافدا ئاماژە بۆ (الحجر الأسود) دەكەیت، بەڵكو ئەوەی كە سوننەتە بۆ دوعا كردن هەردوو دەستت بەرز بكەیتەوەو دوعا بكەیت.
2- هەڵەیە لە هەموو شەوتەكانی نێوان سەفاومەڕوادا بەخێرایی ڕێبكەیت، بەڵكو تەنها لە نێوان دوو عەلەمە سەوزەكدا خیرا و بەتوندی ڕێدەكەیت ئەگەر توانیت و نەبوویتە مایەی عەزیتدان بۆ ئەوانەی دەوروبەرت.
3- خوێندنەوەی ئایەتی: (إن الصفا والمروة من شعائر الله) هەموو جارێك كە ڕوو بكەیتە صفا و مروة هەڵەیە، بەڵكو تەنها یەكەم جار كە ڕوو دەكەیتە صفا دەیخوێنیتەوە.
4- هەڵەیە كەسێك وابزانێت یەك شەوتی سەعی كردن لە صفا دەست پێ دەكات و لە صفا تەواو دەبێت، چونكە ئەوە دوو شەوتە نەك یەك شەوت بێت.
5- تایبەت كردنی هەموو شەوتێك لە شەوتەكانی ڕێكردن لە نێوان (الصفا و المروة) بە دوعایەكی تایبەت هەڵەیە و كارێكی بیدعە و داهێنراوە.
6:  تطوع كردن بە تەنها ئەنجامدانی سەعی نێوان سەفا و مەڕوا هەڵەیە، بەڵكو پێویستە سەعیكردن بە دوای تەوافی دەوری كەعبەدا بێت، نەك كارێكی سەربەخۆ بێت.
7- هەڵەیە وا بزانرێت سەعی بەبێ دەستنوێژ درووست نییە، بەڵكو درووستە و سەعیكردنی نێوان (الصفا و المروة) هیچ گوناه و حەرەجێكی تێدا نییە.
8 -  هەڵەیە وا بزانرێت پەلە ڕێكردنی نێوان دوو نیشانە سەوزەكە تایبەتە بە سێ جاری سەرەتای شەوتەكانەوە، بەڵكو پەلە ڕێكردن لە نێوان ئەو دوو نیشانەدا گشتییە بۆ هەموو شەوتەكانی سەعی كردن ئەگەر كەسەكە توانای ئەوەی هەبێت و تەنها بۆ پیاوانیشە نەك بۆ ئافرەتان.
9-  هەڵەیە كاتێك قامەت  بۆ نوێژ بكرێت، كەسەكە هەر بەردەوام بێت لە رێكردنی نێوان سەفا و مەڕوا، بەڵكو سوننەت وایە سەعیكردنەكەی ڕابگرێت و بڕوات بۆ ئەنجامدان نوێژەكەی ودوای ئەوە بگەرێتەوە بۆ تەواو كردنی سەعیەكەی.
10-  هەڵەیە ئافرەتان سەربكەونە سەر صفا و مروة و بچنە ناو قەرەباڵغی پیاوانەوە وخۆیان تووشی گوناهی بەریەككەوتن لەگەڵ پیاواندا بكەن.