العربیة
/بیانناسە/
زنجیرەی بیانناسە ٧٦- أحمد بدر الدين حسون
: 450
2018-04-08
له‌ دايكيووى ساڵى 1949 له‌ سوريا، ده‌رچووى (الثانوية الشرعية الخسروية) دواتر خاوه‌نى بڕوانامه‌ى دوكتۆرا له‌ (الفقه الشافعي) له‌ زانكۆى ( الدراسات الإسلامية ) له‌ پاكستان، به‌ڵام نازانرێت ماسته‌ره‌كه‌ى له‌ كوێ هێناوه‌و له‌ چى بوارێكدا بووه‌. پرسيار له‌ شێخ محمد رواسي القلعجي كرا: كێ ئوتروحه‌ى دوكتۆراكه‌ى بۆ حسون نووسى؟ ئه‌ويش پێكه‌نى و وه‌ڵامى نه‌دايه‌وه‌. له‌ پاش وه‌فاتى أحمد كفتارو كه‌ موفتى سوريا بوو، ماوه‌يه‌كى زۆر ئه‌و مه‌نسه‌به‌ ئايينيه‌ كه‌سى بۆ دانه‌نرا، دواى ئه‌وه‌ بشار الاسد هه‌ڵسا به‌ دانانى أحمد حسون وه‌كو موفتى ئه‌و وڵاته‌، حه‌سسون له‌وانه‌يه‌ تاكه‌ مفتي بێت له‌ جيهاندا به‌ نازناوێكى نامۆ وه‌كو(مفتي الأسد) و (مفتي البراميل) بناسريت.   ئه‌حمه‌د حه‌سون له‌ سه‌ره‌تاى گه‌نجى له‌ نێو هاوڕێكانى به‌ كه‌سێكى سه‌ره‌ڕۆ و بێ ئابڕوو ئه‌ناسرا، له‌ ڕووى ڕه‌وشتيشه‌وه‌ جێگاى گومان بوو، نويژو واجبه‌ ئايينيه‌كانيشى به‌ لاوازى و پچڕ پچڕ ئه‌كرد، جگه‌ له‌وه‌ش به‌ په‌يوه‌ندييه‌كانى ده‌ناسرا له‌گه‌ل ده‌زگاكانى موخابه‌رات، نه‌ك هه‌ر خه‌ڵكى به‌ڵكو هاوڕێكانى خۆيشى به‌ گرت ده‌دا، ته‌نانه‌ت ئه‌و مه‌سه‌له‌ ئه‌وه‌نده‌ زانراو بوو له‌لاى خه‌ڵكى، جارێكيان له‌ سه‌ر مينبه‌ره‌وه‌ له‌ شارى حه‌له‌ب ناچار بوو سوێند به‌ ته‌ڵاق بخوات كه‌ په‌يوه‌ندى به‌ هيچ ده‌زگايه‌كى هه‌واڵگرييه‌وه‌ نييه‌، له‌ كاتێكدا ئاماده‌بوان دڵنيابوون له‌وه‌ى درۆ ئه‌كات.   حه‌سسون بۆ ماوه‌يه‌كى زۆر موفتى شارى حه‌له‌ب بووه‌، هه‌روه‌ها بۆ دوو خول ئه‌ندامى (مجلس الشعب) ى سوريا بووه‌، به‌ڵام هه‌رگيز جێگاى ڕێزو بايه‌خى خه‌ڵكى نه‌بووه‌، له‌ پاش چاوپيكه‌وتنيكى به‌ناوبانگ و سه‌رنج ڕاكێشى له‌ گه‌ل گۆڤارێكى ئێرانيدا و به‌ كاريگه‌رى ئێران، به‌شار ئه‌سه‌د فه‌رمانى بۆ ده‌ركرد ببێته‌ موفتى هه‌موو سوريا.   چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ى أحمدحسون له‌ گه‌ل گۆڤارى (المنبر) ڕێخۆشكه‌ر بوو بۆ ئه‌وه‌ى ببێته‌ موفتى ، چونكه‌ به‌ ڕاشكاوى پشتگيرى له‌ هه‌موو بيروباوه‌ڕه‌كانى شيعه‌ كرد و به‌راستى زانى، ئه‌وه‌ش بێگومان په‌يامێك بوو بۆ ئێرانى ده‌ست ڕۆيشتوو له‌ سوريا و،هه‌روه‌ها بۆ بشارحافظ الاسد كه‌ ماوه‌يه‌ك بوو له‌ دواى مردنى أحمد كفتارۆ به‌ دواى كه‌سێكى گونجاو ده‌گه‌ڕا بيكات به‌ موفتى.   بۆ نموونه‌ په‌يامنێرى گۆڤاره‌كه‌ له‌ سه‌ره‌تاى چاوپێكه‌وتنه‌كه‌ پێى ئه‌ڵێيت شام ناوه‌ندى حوكمڕانى موعاوييه‌و باوكى بووه‌ له‌عنه‌تى خوا له‌ هه‌ردوكيان ، حسون ڕازييه‌و بي ده‌نگه‌، يان ئه‌ڵێت سوريا بووه‌ته‌ دوو به‌شه‌وه‌ سه‌ربازگه‌ى شه‌يتان و سه‌ربازگه‌ى ڕه‌حمان مه‌به‌ستى له‌ سوننه‌و شيعه‌كانه‌ ئه‌و هه‌ر بێ ده‌نگه‌ و ده‌يان قسه‌ى واى تيايه‌ چاوپێكه‌وتنه‌ درێژه‌كه‌يان كه‌ له‌ كۆتاييدا ده‌ڵێت سوننه‌ وشيعه‌ 98% يه‌كبۆچوونن وبه‌لاى زۆره‌وه‌ 3 يان 4% ناكۆكن ، به‌ڵام شافيعى و حه‌نه‌فييه‌كان 10% زياتر ناكۆكى له‌ نێوانياندا هه‌يه‌.   ئه‌و ئه‌گه‌ر چى وه‌كو سوننيه‌ك موفتى سوريايه‌، به‌ڵام نه‌ياره‌كانى به‌ڵگه‌ى زۆر ده‌خه‌نه‌ ڕوو كه‌ ئه‌و بووه‌ته‌ شيعه‌، له‌وانه‌، جگه‌ له‌وه‌ى به‌ كاريگه‌رى ئێران بووه‌ته‌ موفتى له‌ لايه‌ن به‌شاره‌وه‌ كه‌ خۆى شيعه‌يه‌كى نوسه‌يرييه‌، چه‌ندين جار لێى بيستراوه‌ كه‌ هێرشى كردووه‌ته‌ سه‌ر دايكمان عائيشه‌ و موعاويه‌ ڕه‌زاى خوايان لێبێت، هه‌روه‌ها داواى له‌ خه‌ڵكى كردووه‌ به‌شدارى شيعه‌كان بكه‌ن له‌ شيوه‌نى عاشورادا، ئينجا به‌ به‌رده‌وامى ئاماده‌ى ئاهه‌نگ و كۆڕوكۆبوونه‌وه‌ى شيعه‌كان ده‌بێت و په‌يوه‌ندييه‌كى پته‌و ده‌يبه‌ستيته‌وه‌ به‌ حسين فضل الله و وانه‌يه‌كى هه‌فتانه‌ى له‌ مزگه‌وتى السيدة زينب هه‌يه‌، جگه‌ له‌وه‌ش سه‌ردانى تاران ده‌كات و له‌وێ به‌ ڕاشكاوى ستايشى خومه‌ينى كردووه‌.هه‌روه‌ها له‌به‌ر ئه‌وه‌ى سوكايه‌تى زۆرى به‌ هاوه‌ڵانى پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم كردووه‌، يه‌كێك له‌ زانايانى حه‌له‌ب به‌ ناوى محمود الحوت هه‌ڵساوه‌ به‌ ڕه‌ددانه‌وه‌ى و به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ى بيروباوه‌ڕه‌كانى دژ به‌ هاوه‌ڵان.   أحمد حسون له‌و ڕۆژه‌وه‌ كه‌ له‌ سوريا ناوبانگى په‌يدا كردووه‌ به‌ كه‌سێكى بي شه‌رم ناسراوه‌، به‌رانبه‌ر هه‌موو خزمه‌تيكى گوماناوى پاره‌ وه‌رئه‌گرێت ، بۆ ڕژێمى سوريا و بۆ ئێران و ئه‌مريكا و ئيسڕائيل ، خۆى به‌ سوننى ئه‌ناسێنيت و به‌رده‌وام له‌سه‌ر مينبه‌ر و له‌ ڕاگه‌ياندنه‌كانه‌وه‌ ره‌خنه‌يان لێ ده‌گرێت و به‌ ناحه‌زو دوژمنايه‌تى ئالوبه‌يت تۆمه‌تباريان ئه‌كات، دوكتۆر منير الغضبان له‌ وتارێكيدا داواى له‌ خه‌ڵكى سوريا كرد به‌ يه‌ك ده‌نگ به‌رانبه‌رى بوه‌ستن و له‌ مه‌نسه‌بى موفتى وه‌ده‌رى بنێن، چونكه‌ ئه‌و له‌ دژى بيروباوه‌ڕى جێگيرى يه‌ك مليار كه‌س قسه‌ ئه‌كات وتۆمه‌ت هه‌ڵه‌به‌سێت، بۆ نموونه‌ ده‌ڵێت:   * خه‌ليفه‌و ده‌سه‌ڵاتداره‌كانى ئيسلام به‌ كافر ده‌زانێت هه‌ر له‌ موعاويه‌ ڕه‌زاى خواى لێبێت تاكو كۆتا فه‌رمانڕه‌وا ئيسلامى. * دان به‌وه‌دا ده‌نيت كه‌ ڕه‌خنه‌ له‌ بيروباوه‌ره‌ جێگيره‌كانى ئه‌هلى سوننه‌ ئه‌گرێت. * له‌ جياتى پيغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وسلم عه‌لى ڕه‌زاى خوا لێبێت به‌ به‌ڵگه‌و حوججه‌ ئه‌زانێت به‌سه‌ر موسوڵمانانه‌وه‌.عه‌لى به‌ (كتاب الله الناطق) داده‌نێت و قورئان به‌ (كتاب الله الصامت). * له‌ چاوپێكه‌وتنێكيدا يه‌زيدى به‌ فيرعه‌ونى ئه‌م ئوممه‌ته‌ ناساندووه‌. * هاوه‌ڵان ده‌خاته‌ هه‌ڵه‌وه‌ كه‌ عوسمانيان له‌سه‌ر خيلافه‌ت لانه‌برد و عه‌لى بخه‌نه‌ جێگه‌كه‌ى. * هاوه‌ڵان ده‌خاته‌ هه‌ڵه‌وه‌ كه‌ هه‌ڵساون به‌ هه‌ڵبژارنى ئه‌بو به‌كر ڕه‌زاى خواى لێبێت و عه‌لى يان هه‌ڵنه‌بژاردووه‌ ڕه‌زاى خواى لێبێت. * هه‌ندێك نه‌بێت له‌ هاوه‌ڵان هه‌موويان به‌هه‌ڵه‌ ئه‌زانێت. * به‌ لايه‌وه‌ مناڵترين كه‌س له‌ (أهل البيت) پله‌و پايه‌ى له‌ گه‌وره‌ترين هاوه‌ڵان به‌رزتره‌ ، وه‌كو خۆى ده‌ڵێت: (إن أصغر واحد من آل البيت هو أعلى من أعلى صحابي )يان له‌ جێگه‌يه‌كى تر ده‌ڵێت: (إن وضع آل البيت بمنزلة الصحابة يعد تنقصًا لآل البيت ) واته‌: ئالوبه‌يت بخرێنه‌ ئاستى هاوه‌ڵانه‌وه‌ ئه‌وه‌ سوكايه‌تيكردنه‌ پێيان.   حسون له‌ لايه‌ن هه‌ندێ له‌ توێژه‌رانه‌وه‌ به‌ مارێك وێنا كراوه‌ كه‌ له‌ كاتى پێويستدا ڕه‌نگى خۆى ده‌گۆڕت وژه‌هر ده‌ڕێژێت له‌ كاتى تردا، چونكه‌ ئه‌و قسانه‌ى له‌سه‌ر مينبه‌ره‌كانه‌وه‌ ده‌يكات ، ته‌واو جياوازه‌ له‌و قسانه‌ى كه‌ له‌ چاوپێكه‌وتن و دانيشته‌ داخراوه‌كاندا ده‌يكات.   له‌ ڕاستيدا حسون كێشه‌ى له‌وه‌ گه‌وره‌تره‌ به‌ دواى هه‌ڵه‌و لادان و چه‌واشه‌كارييه‌كانيدا بگه‌ڕێى، چونكه‌ ئه‌و وه‌كو بۆ هه‌موان ده‌ركه‌وتووه‌ به‌ شێوه‌يه‌كى راشكاوانه‌ خۆى له‌ ژێر چه‌ترى ئيسلامدا حه‌شارداوه‌وخۆى له‌ بوقێك زياتر نييه‌ بۆ ڕژێمه‌ خوێنمژه‌كه‌ى سورياو به‌ كرێگرته‌يه‌كى خۆفرۆشى ئێرانه‌، خۆ ده‌رخستنيشى وه‌كو سوننى ، يان سۆفى نه‌قشبه‌ندى وه‌كو كه‌سێك كه‌ به‌رگرى له‌ بنه‌ماكانى تصوف و وحدة الوجود وابن عربي ده‌كات ، يان باس له‌ برايه‌تى هه‌موو دينه‌كان پێكه‌وه‌ ده‌كات ،هه‌موو ئه‌وانه‌ ڕه‌نگێكى درۆينه‌يه‌ بۆ ئه‌وه‌ى خۆى پێ بشارێته‌وه‌ و ڕاستيه‌كانى بۆ هه‌موو خه‌ڵكى ده‌رنه‌كه‌وێت، ئه‌گينا به‌ده‌ر له‌ شه‌رعيه‌تده‌رێكى نه‌فعى بێ بار بۆ كاولكارى و تاوانه‌كانى به‌شار ئه‌سه‌د له‌ سوريا هيچى تر نييه‌، كه‌ كوڕه‌كه‌ى خۆيشى به‌و ئاگره‌ سوتا كه‌ بۆ ڕژێمى سورياى خۆش كرد.   له‌ هه‌ڵوێست وقسه‌ سه‌يروسه‌مه‌ره‌كانى ترى: - جارێكيان له‌ وتارێكيدا وتى: «لو طلب مني نبينا محمد، ان اكفر بالمسيحية او باليهودية لكفرت بمحمد» واته‌: ئه‌گه‌ر پێغه‌مبه‌رمان محمد داوام لێ بكات كوفر به‌ مسسيحييه‌ت يان جوله‌كه‌كان بكه‌م كوفر به‌ محمد خۆى ئه‌كه‌م.   - له‌ جيگه‌يه‌كى تر وتى: «لو أن محمدا أمرني بقتل الناس لقلت له أنت لست نبيا» واته‌: ئه‌گه‌ر محمد فه‌رمانم پێ بكات خه‌ڵكى بكوژم پێى ده‌ڵێم تۆ پێغه‌مبه‌ر نيت.   - له‌ ساڵى 2007 له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانى ئه‌ڵمانيا وتى: «العلمانية ليست ضد الدين وأنا مسلم علماني»، واته‌: عه‌لمانيه‌ت دژى ئايين نييه‌، من موسوڵمانێكى عه‌لمانيم.   - له‌ گه‌ل مه‌ريه‌م نور له‌ ناو الجامع الاموي باوه‌شيان به‌يه‌كدا كرد و ماچى يه‌كتريا كرد، دواتريش مه‌ريه‌م نور به‌خۆى باسى ئه‌وه‌ى له‌ به‌رنامه‌يه‌كيدا كرد.   - له‌ وتارێكى تۆماركراويدا باسى عيسى ئه‌كات، ئه‌ڵێت كوڕى (روح القدس) ه‌ كه‌ ئاسمان ئه‌وى پيرۆزكردووه‌. - له‌ چاوپێكه‌وتنێكيدا له‌ گه‌ل وه‌فديكى ئه‌مريكى پێى وتن: " نحن أخوة تحت قبة الله " واته‌: ئێمه‌و ئيوه‌ له‌ ژێر گومه‌زێكى خواى گه‌وره‌دا براين.   - هه‌روه‌ها له‌ چاوپێكه‌وتنى له‌ گه‌ل وه‌فدێكى زانكۆى جۆرج ميسون ى ئه‌مريكى له‌ وه‌زاره‌تى ئه‌وقاف له‌ ديمه‌شق وتى: ( حملنا المسيحية للعالم وحافظنا على اليهودية في العالم ، امرنا الاسلام بالمحافظة على المسيحية واليهودية ) .واته‌:....ئيسلام فه‌رمانى پێكردووين پارێزگارى له‌ ئايينى گاورو جوله‌كه‌كان بكه‌ين. - داواشى كرد بابه‌تى په‌روه‌رده‌ى ئيسلامى له‌ خوێندنى قوتابخانه‌كان هه‌ڵبگيردرێت ، هه‌وروه‌ها داواى داخستنى هه‌موو خوێندگا ئيسلامييه‌كانى كرد و،وتى له‌ جياتى ئه‌وه‌ ئه‌توانن له‌ ڕێگه‌ى سيديه‌وه‌ فێرى زانسته‌ ئيسلامييه‌كان بن.   - (مجلس الإفتاء السوري) به‌ سه‌رۆكايه‌تى أحمد حسون فه‌توايان ده‌ركرد كه‌ به‌رگرى كردن له‌ ڕژێمى بشار الاسد جيهاده‌و (فرض عين) يشه‌ له‌سه‌ر هه‌موو سورييه‌ك.له‌ فه‌تواكانى ترى ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ش فه‌تواى ئه‌وه‌يان داوه‌ كه‌ په‌چه‌و نيقاب عاده‌تێكى نامۆيه‌و په‌يوه‌ندى به‌ ئيسلامه‌وه‌ نييه‌.   - له‌ مزگه‌وتى (جامع الروضة) كه‌ پێشنوێژ و وتارخوێنى بوو ، ڕێگه‌ى به‌ ئافره‌تى سفورى سه‌رڕووت و قاچ ڕووت ئه‌دا بچنه‌ ووره‌وه‌و له‌گه‌ڵى داده‌نيشتن له‌ ژوره‌كه‌ى خۆى.   - له‌ ناو مزگه‌وتى الروضه‌ ى خۆى ، ته‌وقه‌ى له‌گه‌ڵ وه‌زيرى ده‌ره‌وه‌ى نه‌مسا (أو رسولا بلا سنيك) كرد، كه‌ پرسياريان لێ كرد چۆن ته‌وقه‌ له‌گه‌ل ئافره‌تدا ده‌كه‌ى ؟ وتى: انا المفتي، واته‌: من خۆم موفتيم. وينه‌ى ته‌وقه‌كردنيشى له‌ گوگل له‌ گه‌ل ئافره‌تى نيمچه‌ رووتدا زۆره‌، هه‌روه‌ها ئاساييه‌ به‌لايه‌وه‌ وينه‌ بگرێت له‌ گه‌ل سوكترين ئه‌كته‌ره‌ ئافره‌ته‌كانى ميسر وه‌كو ئيلهام شاهين كه‌ موسحه‌فێكى پێشكه‌ش كرد به‌ هۆى پشتگيررى ئه‌و ئافره‌ته‌ بۆ ڕژێمى بشار الاسد.   - په‌يوه‌ندى له‌گه‌ل قه‌شه‌كان زۆر پته‌وتره‌ تا زانا موسوڵمانه‌كان و سه‌ردانه‌كانيشى بۆ كڵێساكان زياتره‌ تا سه‌ردانى بۆ مزگه‌وته‌كان. - وێنه‌ى سێڵفى له‌گه‌ل ئافره‌تاندا ده‌گرێت، بۆ نموونه‌: سێڵفييه‌كه‌ى له‌گه‌ڵ (ماريانا ناوموفا) پاڵه‌وانى رفع الاثقال للناشئين. - جارێكان عائض القرني له‌ العربية نيت احمد حسون ى به‌ (كذاب أشر) و به‌وه‌ى يه‌كيكه‌ له‌ (علماء السوء) وه‌سف كرد. - له‌ سه‌ردانێكيدا بۆ جه‌زائير له‌و كاته‌ى له‌ مزگه‌وتێكدا موحازه‌ره‌يه‌كى ده‌وته‌وه‌ به‌ ناونيشانى: “السنة والانفتاح ومبادئ الإسلام” هه‌ندێ له‌ ئاماده‌بوان توانيان خۆيانى پێ بگه‌يه‌نن ولێدانێكى باشى بكه‌ن!   - له‌ ساڵى 2008 وتارێكى له‌به‌رده‌م په‌رله‌مانى ئه‌وروپيدا پێشكه‌ش كرد، ئه‌مه‌ى خواره‌وه‌ هه‌ندێكه‌ له‌و وتانه‌ى تێيداهات: * (الإنسان هو المقدس الأول بعد الله، أنا ضد العمليات الاستشهادية والانتحارية، لماذا لم يكن هناك عمليات قبل 1948؟) * ( لعن الله كل من يقتل طفلاً فلسطينياً أو اسرائيلياً أو عراقياً). * كه‌ باسى شام ى كرد به‌م شيوه‌ پۆلێنى كرد: (فلسطين لبنان سورية الأردن إسرائيل).   بۆ زياتر ناسينى موفتى سوريا أحمد حسون/ بڕوانه‌: - نشر التشيع في سوريا/ عبدالستير آل الحسين. - يا علماء سوريا هلا وقفة رجال في وجه المفتي/ د.منير الغضبان. -الشيخ الضال المضل مفتي النظام النصيري وذيله/ مؤمن محمد نديم. ماذا تعرف عن مفتي سوريا أحمد حسون/ سايتى الالوكة. - شبكة الربانيون العلمية، له‌ باسێكيدا ده‌رباره‌ى أحمد حسون.   إحسان برهان الدين