ماڵپەڕی فەرمی مامۆستا احسان برھان الدین
ڕێگره‌كانی وه‌رگرتنی حه‌ق
ڕێگره‌كانی وه‌رگرتنی حه‌ق، یان ملدان بۆ حه‌ق، یان
ڕاگه‌یاندنی حەق زۆرن، نه‌ك ته‌نها له‌لای مرۆڤه‌كان به گشتی كه پێناسه‌ی حه‌ق له لایان پێناسه‌یه‌كی جێگیر و نه‌گۆڕ نییه، به‌ڵكو له لای موسوڵمانانیش ڕێگری زۆر هه‌یه ده‌بێته په‌رژینێك له نێوان موسوڵمان و وه‌رگرتنی حه‌قدا، له‌دیارترینیان:
1- جه‌هل و نه شاره‌زایی موسوڵمانه به بنه‌ماكانی دینه‌كه‌یان له قورئان و سوننه‌تدا كه قورئان وسوننه‌ت هه‌موو حه‌قێكیان له خۆ گرتووه، الله تعالی فه‌رموویه‌تی: ﴿ بَلْ كَذَّبُوا بِمَا لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ ﴾ [يونس: 39] له دێر زه‌مانیشه‌وه وتراوه: (فاقد الشیئ لا یعطیه) واته: كه‌سێك ناتوانێت شتێك ببه‌خشێت كه خۆی ئه‌و شته‌ی نییه.
ابن القيم رحمه الله ده‌رباره‌ی ئه‌م ڕێگره فه‌رموویه‌تی: “وهذا السبب هو الغالب على أكثر النفوس” واته: جه‌هل زۆرترین هۆكاری ڕه‌تكردنه‌وه‌ی حه‌ق پێك ده‌هێنیت.
2- به‌رژه‌وه‌ندی و ترس دوو هۆكاری سه‌ره‌كین بۆ ڕه‌تكردنه‌وه‌ی حه‌ق و خۆ لێ گێل كردنی ونكۆڵی كردن له وه‌رگرتنی، زۆرن ئه‌وانه‌ی به باشی حه‌ق ئه‌ناسن به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌ریبگرن یان كاری پێ بكه‌ن یان ڕایبگه‌یه‌نن به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان له ده‌ست ده‌ده‌ن، یان تووشی هه‌ڕه‌شه و زیان ده‌بنه‌وه، بۆیه دین به قوربان دونیا ده‌كه‌ن و به‌رژه‌وه‌ندی كورتی بڕاوه‌ی ئێستا به به‌رژه‌وه‌ندی نه‌بڕاوه‌ی دواڕۆژ ده‌گۆڕنه‌وه.
3- ده‌مارگیری (تعصب) ڕێگرێكی ناله‌باره و ته‌وقێكه به‌سه‌ر زۆرێك له موسوڵمانانه‌وه كه ئه‌و سیفه‌ته ترسناكه‌یان تێدایه بۆ كه‌سایه‌تی و لایه‌ن و حیزب و ته‌وژمی فیكری و سیاسی و ده‌مارگیری بووه‌ته په‌رژینێكی ئه‌ستوور له نێوان ئه‌وان و وه‌رگرتنی حه‌قدا، ده‌مارگیری نه‌خۆشییه‌كی كوشنده‌یه تووشی دینی موسوڵمانان ده‌بێت، به‌ڵام جیاوازی له گه‌ڵ نه‌خۆشییه‌كانی جه‌سته ئه‌وه‌یه ده‌مارگیری له گه‌ڵ ڕۆژگاردا چه‌سپاوتر وخراپتر ئه‌بێت و له چاكبوونه‌وه دوورتر ئه‌كه‌وێته‌وه، تاكو دواجار خاوه‌نه‌كه‌ی به ته‌واوی توانای بینینی حه‌ق له ده‌ست ده‌دات و ده‌بێته نابینای مه‌عنه‌وی و له جیهانی وه‌همیشدا خۆی به چاوساغترین كه‌س ده‌زانێت.
هه‌روه‌ها شوێنكه‌وتنی هه‌واو ئاره‌زوو و ئێره‌یی و خۆبه‌زلزانین و هاوڕێی خراپ. ئه‌وانه‌ش هه‌موویان هۆكارن بۆ ره‌تكردنه‌وه‌ی حه‌ق.
إحسان برهان الدين
