بیدعە لە چەند دێڕێكدا

 

بیدعە لە چەند دێڕێكدا

1- بیدعە شێوازێكی داهێنراوە وەكو ئەوەی خاوەنەكەی مەبەستی ئەنجامدانی عیبادەت و كاری چاكەیە لەوە زیاتر كە لە شەریعەتدا هاتووە، یان هەموو داهێنانێكە لە ڕووی بیروباوەڕ و كردەوەو گوفتارەوە پێچەوانەی سوننەت بێت و لە سەردەمی پیغەمبەرایەتیدا بوونی نەبووبێت.

2- بیدعە هەموو داهینانێكە مەبەست لێی عیبادەت و خۆ نزیك كردنەوە بێت لە رب العالمین، چی بە زیاد كردن بۆ دین یان بە كەم كردن لێی، بۆ نموونە ئاهەنگ گێڕان بە یادی لە دایكبونی پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم، لەبەر ئەوەی نە پێغەمبەر صلی الله علیه و سلم خۆی و نە هاوەڵانی و نە سەدە باشەكانی دوای ئەوان ئەو كارەیان نەكردووە، بۆیە ئەنجامدانی بیدعەیە.

3- بیدعە لە دیندا بە توندی قەدەغە كراوە وهەڕەشەی سەخت لە ئەنجامدەرەكەی كراوە. “من أحدث في أمرنا هذا ما ليس منه، فهو رد” رواه البخاري ومسلم.

4- هەمو بیدعەیەك ئەگەر بەڕواڵەتیش باش بێت هەر خراپە و گومڕاییە ودەدرێتەوە بەسەر ئەنجامدەرەكەیدا: پێغەمبەر صلى الله عليه وسلم فەرموویەتی: “وكل بدعة ضلالة، وكل ضلالة في النار” رواه النسائي .

5- هەموو بیدعەكان لە ڕووی خراپی وشاییستە بونی سزا هاوشێوە نین، بۆ نموونە بیدعەی عەقیدە وشێواندنی بیروباوەڕ جیاوازە لە بیدعەی عیبادەت، بەڵام دوا جار هەموو جۆرە بیدعەیەك لە دیندا هەر خراپە وداهێنەرو ئیش پێكەری هەر بە گومڕا ناوبراون..

6- بیدعە پرسەكانی دین وبیروباوەڕ وعیبادەت دەگرێتەوە، نەك داهێنانێكی دونیایی كە هیچ پەیوەندییەكی بە كاروباری دینەوە نەبێت.

7- بیدعە پێچەوانەی سوننەتە و هیچ بیدعەیەك نابوژێتەوە مەگەر لەسەر حیسابی نەهێشتنی سوننەتێك نەبێت. هەموو بیدعەیەك خراپە با خاوەنەكەشی گومان ببات كە باشە، عومەر الله لێی ڕازی بێت فەرمویەتی: (كلُ بدعةٍ ضلالةٍ، وإن رآها الناسُ حسنةً). أخرجه ابن بطة في الإبانة حديث (205) واللاكائي حديث (126).

8- بیدعە جۆرێكە لە تۆمەتباركردنی شەرع بە شێوەیەكی ناڕاستەوخۆ بە نوقسانی و وەكو ئەوەی بەو بیدعە ئەو كەلێن ونوقسانییە پڕ بكرێتەوە. پێشەوا مالك بن أنس رحمه الله فەرموویەتی: (مَن ابتدع في الإسلام بدعةً يراها حسنةً، فقد زعم أن محمداً صلى الله عليه وسلم خان الرسالة؛ لأن الله تعالى يقول: {الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}، فما لم يكن يومئذٍ ديناً فلا يكون اليوم ديناً). الاعتصام للشاطبي (1/64).

9- بیدعە لە دڵ و مێشكی هەركەسێكدا بڕوێت ئیتر ئەو كەسە چێژ لە هیچ عیبادەت و كردەوەیەكی چاكە نابینیت تاكو لە گەڵ بیدعەیەكدا تێكەلی نەكات. بۆیە سفيانُ الثوريُّ رحمه الله دەفەرموو: (البدعةُ أحبُّ إلى إبليس من المعصيةِ، المعصيةُ يُتاب منها والبدعةُ لا يُتابُ منها) أخرجه اللالكائيُّ (1/132) والبغوي (1/216).

10- ئەوانەی بیدعە لەناو ئوممەتدا بڵاودەكەنەوە وەكو ئەوەیە دژایەتیان بەرانبەر سوننەت ڕاگەیاندبێت، لە كارەكەیاندا پشتیان بەستووە بە گومان و فەرموودەی لاوز و هەڵبەستراو وقسەی بێ بەڵگەی هەندێ زاناو وخراپ سوود وەرگرتن و شێواندنی بەڵگە ڕاستەكان.

11- سزای بەپەلەی بیدعەكار لەم دونیایەدا ئەوەیە بە بیدعەكەی دڵی خۆشە و بەرگری لێ دەكات و بە سوننەت دڵی توند دەبێت و جۆرە بەهانە دەدۆزێتەوە بۆ ڕەتكردنەوەی.

12- فەرموودەی (وكل بدعة ضلالة) رێگای لە هەموو كەسێك بڕیوەتەوە تا رۆژی قیامەت بڵێت بیدعە جۆری هەیە و دابەش دەبێت بۆ چاك وخراپ، بیدعە چاك وخراپی نییە، بەڵكو خراپ و خراپتری هەیە.

إحسان برهان الدین

7 ربيع الأول 1444